Δευτέρα 24 Νοεμβρίου 2014

Ενα χρωματιστό παράθυρο

Ωρες-ώρες συμβαίνει στη ζωή να λες "Δεν μπορεί να συμβαίνουν όλα αυτά σε μένα, αδύνατον".  Κι όμως στο περίπλοκο ταξίδι της ζωής, γίνονται πράγματα απίστευτα και πέφτουν πάνω σου σαν κεραυνός, σαν καταιγίδα, και ο κρότος τους σε τρομάζει γιατί είναι συνταρακτικός.  Αυτό συμβαίνει και στην ηρωίδα του Σπύρου Πετρουλάκη, τη Νεφέλη, που μωρό ακόμα αποχωρίστηκε απο την οικογένειά της, η οποία την αναζητά για χρόνια....

Η ιστορία ξεκινάει στη Λευκάδα όπου μια τραγική μάνα νοιώθει τον κόσμο να χάνεται κάτω απο τα πόδια της τη στιγμή που εξαφανίζεται μπροστά απο τα μάτια της, η μικρότερη κόρη της.  Ικετεύει τους γύρω της να τη βοηθήσουν, αναζητά το παιδί της, αλλά μάταια.  Το παιδί χάθηκε.

Βρίσκεται πλέον στα χέρια ενός απλού ανθρώπου, ενός ψαρά απο το Νυδρί της Λευκάδας που, μέσα στην επιθυμία του για ένα παιδί, εύκολα πείσθηκε απο την αγαπημένη του   -αλλά πανούργα γυναίκα- να διαπράξει το έγκλημα.  Να κλέψει το κοριτσάκι.

Μπορεί κοντά τους η Νεφέλη να γνώρισε την αγάπη, το χάδι, το χαμόγελο, αλλά γνώρισε και τον εγκλεισμό και την εσωστρέφεια, αφού την είχαν πάντοτε μέσα στο φόβο οτι κάτι θα συμβεί, άρα ζούσε χωρίς φιλενάδες, χωρίς άλλα παιδιά, χωρίς γειτονόπουλα, με μοναδική πολυτέλεια και διέξοδο το σχολείο αλλά και τα πινέλα της, μιας και  το κορίτσι, έχει πολύ μεγάλη έφεση στη ζωγραφική.

Η τέχνη των χρωμάτων θα την "σώσει" πολλές φορές απο τη τραγική ζωή που ζει, απο τη στιγμή που έρχεται στον κόσμο ο αδελφός της.  Απο εκεί και πέρα όλα άλλαξαν.  Βλέπει πλέον τη ζωή διαφορετικά, για τη Νεφέλη αποκτούν αξία πράγματα που γι άλλους μπορεί να μην έχουν καμμία και ξαφνικά ένας άγγελος, η Αντιγόνη, η δασκάλα των καλλιτεχνικών που την έχει "προσέξει" γίνεται αιτία να στραφούν κι άλλων ανθρώπων τα βλέμματα στο κορίτσι αυτό...

Τα πινέλα και οι καμβάδες τελικά βοηθούν τη Νεφέλη να δραπετεύσει απο την μονόχρωμη ζωή της.  Γίνονται η αιτία να βγει απο το καβούκι της όταν η στιγμή ωριμάζει.  Η γυναίκα που έχει γνωρίσει ως μάνα έχει μετατραπεί σε ύαινα και ο άνδρας μόνο ως πατέρας δεν φέρεται τελικά, όταν ένα βράδι το αλκοόλ του έχει θολώσει το μυαλό.

Δυο άλλες οικογένενειες μπαίνουν στη ζωή της για να της δείξουν το δρόμο της αγάπης και της ανθρωπιάς.  Καθώς το κορίτσι μεγαλώνει και γίνεται γυναίκα, έρχεται ο έρωτας, οι φίλες, μα και η αρρώστια και η λύτρωση...

Το παιχνίδι της ζωής μερικές φορές στοχεύει σε ανυποψίαστα, αγνά, άδολα πρόσωπα. Τα παγιδεύει, τα παιδεύει κι ύστερα ξαφνικά μπορεί και να τους στείλει απλόχερα και με γενναιοδωρία,  οτι τους λείπει και κάτι παραπάνω απο αυτό...   Αυτό ακριβώς περιγράφει ο Σπύρος Πετρουλάκης στη δυνατή αυτή ανθρώπινη σπαρακτική ιστορία που κυκλοφορεί απο τις εκδόσεις ΜΙΝΩΑΣ.

Παρασκευή 14 Νοεμβρίου 2014

Καλή Αντάμωση λοιπόν!

Δεν είναι καθόλου τυχαίο που του απένειμαν το Prix Goncourt.  Το βιβλίο "Καλή Αντάμωση εκεί Ψηλά" συγκίνησε τους Γάλλους και όχι μόνον αυτούς.  Όλες οι χώρες της Ευρώπης που είχαν εμπλοκή σε εκείνο τον πόλεμο, έχουν ζήσει τέτοιες βαθειά ανθρώπινες συνταρακτικές ιστορίες, ιστορίες που ταλάνισαν τις οικογένειες των θυμάτων για πολλά χρόνια μετά το τέλος του πολέμου και άφησαν τα σημάδια από τα τραύματά τους και στις επόμενες γενιές.

Το βιβλίο αυτό του Pierre Lemaitre, που κυκλοφορεί στην Ελλάδα από τις εκδόσεις ΜΙΝΩΑΣ, κλείνει μέσα του όλο τον ανθρώπινο πόνο που προκαλεί η ιστορία στα θύματά της.   Αλλά δεν είναι ένα βιβλίο ιστορικό. Με πολλά στοιχειά πλοκής αστυνομικής την οποία ο συγγραφέας δείχνει να γνωρίζει καλά, οδηγεί τον αναγνώστη στα παρασκήνια του Πρώτου Παγκόσμιου πολέμου.  Στη σκιά των γεγονότων και στην καθημερινότητα των μικρών κι ασήμαντων, ή σημαντικών, πρωταγωνιστών της Ιστορίας.

Μια χώρα γιατρεύει τις πληγές της, μαζεύει κομμάτια από το πεδίο της μάχης και δοξάζει τα θύματα του πολέμου της.  Έχει μεγάλη ανάγκη να το κάνει αυτό, όμως ταυτόχρονα δημιουργεί χώρο για την γέννηση συνωμοσιών, ομάδων κατεργάρηδων και μικροαπατεώνων, καθώς και μιας μεγάλης απάτης. Κάθε οικογένεια έχει κάποιο θύμα και όλοι έχουν ανάγκη να κλάψουν, να θρηνήσουν, να δοξάσουν, να κρατήσουν μέσα τους αναμνήσεις και νοσταλγία για τους "ήρωες". 

Ποιοι είναι οι ήρωες" όμως; Αυτοί που επέζησαν και στήνουν τώρα μια μεγάλη απάτη, επειδή κανείς δεν μπορεί να τους εξασφαλίσει μια αξιοπρεπή ζωή;  Κάποιοι που  δημιούργησαν πιο πολλά θύματα για να φανούν πραγματικά ανδρείοι κατά την επιστροφή τους;

Η ιστορία του Lemaitre ξεκινάει με τη λήξη του Α' Παγκοσμίου Πολέμου όταν δυο στρατιώτες ο Αλμπέρ Μαγιάρ και ο Εντουάρ Περικούρ επιστρέφουν από τα χαρακώματα.  Με πολλά τραύματα στο σώμα και στην ψυχή, δυσκολεύονται να επιβιώσουν.   Χάρισαν τη νίκη στη χώρα τους και στον εαυτό τους έκαναν ένα μεγάλο δώρο, την επιβίωση! Μα τί μ' αυτό; 

Με νέα ταυτότητα πια, ζουν στη χώρα που υπηρέτησαν.   Ο ένας κρύβει το σκαμμένο από τα τραύματα πρόσωπό του πίσω από μάσκες.  Ο άλλος στηρίζει, προστατεύει και βοηθάει τον σύντροφό του όπως θα έκανε και στο πεδίο της μάχης.  Γίνεται στόχος ζωής γι αυτόν, να τον σώσει.  Γι αυτό και ενώ δεν διαθέτει τη στόφα του απατεώνα, μπαίνει σε όλα και σκέφτεται κάθε μικρή λεπτομέρεια ώστε να επιτύχει η περίτεχνη "επιχείρηση" που συνέλαβε ο παραμορφωμένος σύντροφός του, στις ατέλειωτες ώρες που βρίσκεται κλεισμένος μέσα σε τέσσερις τοίχους.     

Με την ιστορία που βιώνουν μεταπολεμικά, καθώς η χώρα και οι άνθρωποι παλεύουν να σταθούν στα πόδια τους,  ο αναγνώστης φτάνει να αναρωτηθεί, έκαναν καλά άραγε που "πέθαναν" στο πεδίο της μάχης, ή έκαναν καλύτερα που επέστρεψαν με άλλη ταυτότητα πιά στη χώρα που δοξάζει τα πεσόντα παιδιά της, μα ταυτόχρονα δίνει χώρο να ανδρωθούν τέρατα γραφειοκρατίας και απατεωνιάς....

Οι δυο φίλοι  ζουν αφημένοι στην πονεμένη μοίρα τους και για να σταθούν όρθιοι, μη έχοντας τίποτε να χάσουν καταστρώνουν ένα άνευ προηγουμένου θεαματικό σχέδιο απάτης.  Δεν κάνουν όμως απάτη μόνο αυτά τα περιθωριοποιημένα ανθρωπάκια της ιστορίας, μα και οι μεγάλοι και τρανοί, όπως ο "δοξασμένος" απο την πατρίδα Ανρί ντ' Ολνε Πραντέλ, που τυχαία υπήρξε και αξιωματικός τους στο πεδίο της μάχης...

Υπεύθυνος για το θάνατο πολλών ανδρών στο μέτωπο, ο Ανρί ντ' Ολνε Πραντέλ ετοιμάζεται να πλουτίσει στήνοντας μια απίστευτη επιχείρηση αισχροκέρδειας, πάνω στον πόνο των οικογενειών που θρηνούν θύματα στη Γαλλία.  Το ποιός είναι μεγαλύτερος απατεώνας θα το αποφασίσει ο κάθε αναγνώστης μόνος του.

Πράγματι, το θέμα αυτό ταλάνισε για χρόνια την ιστορία τόσο της Γαλλίας όσο και άλλων χωρών που είχαν εμπλοκή στον πόλεμο.  Ο Pierre Lemaitre το στήνει με μαεστρία. Μας μεταφέρει στη βαριά ατμόσφαιρα της εποχής όπου οι καιροσκόποι διαφεντεύουν τις ζωές των πονεμένων, όπου οι δειλοί παριστάνουν τους ήρωες, όπου ήρωες δεν υπάρχουν αλλά σίγουρα κάπου υπήρξαν....  Τελικά, οι ζωές των "Ηρώων-Πρωταγωνιστών" του συγγραφέα, συγκλίνουν δραματικά σε ένα αποκαλυπτικό και λυτρωτικό φινάλε για την τραγωδία της μεταπολεμικής Γαλλίας.


Ο Πιερ Λεμέτρ γεννήθηκε στο Παρίσι το 1956. Δίδαξε για πολλά χρόνια λογοτεχνία , προτού αποφασίσει να γίνει συγγραφέας. Το 2006 κυκλοφόρησε το πρώτο του αστυνομικό μυθιστόρημα, Travail soigné. Ακολούθησαν άλλα έξι μυθιστορήματα στην ίδια κατηγορία, κατατάσσοντας τον Λεμέτρ στους πιο καταξιωμένους και δημοφιλείς συγγραφείς αστυνομικών μυθιστορημάτων στη Γαλλία. Τα βιβλία του γνωρίζουν μεγάλη εμπορική επιτυχία και έχουν μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες. Έχει λάβει πολυάριθμες διακρίσεις για το έργο του, ανάμεσά τους τα βραβεία: Prix du Premier Roman du Festival de Cognac, Prix Le Point du Polar Européen, Prix des Lecteurs Policier du Livre de Poche, το Crime Writers Association International Dagger Award, καθώς και το πρόσφατο βραβείο Goncourt 2013.

Κυριακή 2 Νοεμβρίου 2014

Σαν ένα νέο "αμάρτημα" ...

Άγνωστο είναι, πόσες φορές πρέπει να δει κανείς την παράσταση "Αμάρτημα της Μητρός μου" του Γεωργίου Βυζυηνού για να τη βαρεθεί.   Κάθε φορά είναι εντελώς διαφορετική, αλλιώτικη απο κάθε προηγούμενη, σαν ένα "άλλο" καινούργιο αμάρτημα.

Η τέταρτη φορά για μένα ήταν χθες, στην πρώτη παράσταση της χρονιάς αυτής, της όγδοης για τον Ηλία Λογοθέτη και τη Μαρία Ζαχαρή, που δίνουν την ψυχή τους πάνω στο σανίδι  (στο Θέατρο της Σχολής Καλών Τεχνών, στην οδό Πειραιώς) για να ενσαρκώσουν τη συγκλονιστική ιστορία που βασίζεται στο αυτοβιογραφικό διήγημα του Βιζυηνού.

Με ερμηνείες μοναδικές,  οι καλλιτέχνες προσφέρουν στο θεατή μιάμιση ώρα μυσταγωγίας, συνταρακτικής σιωπής μπροστά στο απροσδόκητο, το εξομολογητικό, το αποκαλυπτικό, το καθηλωτικό και συγκλονιστικό "Αμάρτημα της Μητρός μου" χωρίς αλλαγές ή περικοπές στη γλώσσα.    Εκείνη, μάνα τραγική, κρατά το μυστικό της σφαλιστό, γιατί το αμάρτημα ήταν τεράστιο, καταιγιστικό, ολοσχερές και δεν το ομολογεί ούτε στον εαυτό της.  Αφιερώνει μονάχα τη ζωή της σε αλλεπάλληλες υιοθεσίες κοριτσιών, προσπαθώντας να επουλώσει τη βαθειά πληγή της.   Εκείνος, σαν παιδί που δεν κατανοεί γιατί υπάρχει έλλειμα  γι αυτόν στην αγάπη της μάνας του, αισθάνεται αποπαίδι κι επιστρέφει στο σπίτι μετά απο χρόνια για να του αποκαλυφθεί το μεγάλο μυστικό...
Η αφήγησή του Ηλία Λογοθέτη, μας μάγεψε.  Μας ταξίδεψε με την οικονομία και τον πλούτο του ταυτόχρονα.  Τεντώσαμε τα αυτιά και τα μάτια μας και απολαύσαμε τα χειμαρρώδη εκφραστικά του μέσα.   Ύστερα χαλαρώσαμε...  Λυτρωθήκαμε με τη συνταρακτική ερμηνεία της αποκάλυψης του μυστικού απο την θεατρική μητέρα του Γιωργή... Σαν να μην το διαβάσαμε ποτέ, σαν να μην το διηγηθήκαμε, σαν να μην το είδαμε ποτέ άλλοτε πριν σε παράσταση, η Μαρία (μάνα) μας αποκάλυψε τις λεπτομέρειες για το σταυρό του μαρτυρίου της τραγικής αυτής γυναίκας, με τρόπο συνταρακτικό και απρόσμενο, με λόγια και με σιωπές, με κίνηση και ύφος, και τελικά με την ίδια την ψυχή της.

Χάρηκα ιδιαίτερα που βρέθηκα στην "πρώτη" τους για φέτος.  Ο λευκαδίτης καλλιτέχνης χαρίζει στο κοινό του για όγδοη συνεχή χρονιά , πολύτιμες στιγμές, απόσταγμα γνώσης κι εμπειρίας, σπάνιας, ισότιμα με το λόγο και την επιβλητική παρουσία του Βιζυηνού, που μας άφησε έργο τραγικό, αναλοίωτο στο χρόνο, τη βιωματική του ιστορία.  Αξίζει να σημειωθεί οτι τα τραγούδια που ακούγονται είναι ποιήματα του Βιζυηνού, που μελοποιήθηκαν ειδικά για την παράσταση.

Κι’ από τότε που θρηνώ
Το ξανθό και γαλανό
και ουράνιο φώς μου,
μετεβλήθη εντός μου
και ο ρυθμός τού κόσμου

Σαν ποίηση και μουσική ο λόγος του θρακιώτη συγγραφέα πλημμυρίζει τη σκηνή και την αίθουσα και, μολονότι γραμμένο το 1883, το ψυχογραφικό και ηθογραφικό "Αμάρτημα της Μητρός μου" στέλνει αλλεπάλληλα μηνύματα, πλούσια και λιτά μαζί, στα αυτιά του θεατή.  Πλούσια και λιτά μαζί, σαν την παρουσία των πρωταγωνιστών της παράστασης.  Τους ευχαριστώ.


Θέατρο ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΚΑΛΩΝ ΤΕΧΝΩΝ- Πειραιώς 256 (Ταύρος) 
Ηλεκτρικός-Στάση καλλιθέας.
Σάββατο 6μμ και 8.30 και Κυριακή 7.30 


Κυριακή 26 Οκτωβρίου 2014

ΧΙΟΝΙ που τα καλύπτει όλα...

Δεν ξέρω εάν φταίει που το διάβασα σε λάθος εποχή.  Ενώ το καλοκαιράκι του Οκτωβρίου καλά κρατούσε και με καλούσε για τις τελευταίες αποδράσεις κοντά στη θάλασσα, εγώ άνοιγα τις σελίδες του και σε κάθε μου βήμα βούλιαζα στο λευκό αφράτο χιόνι.  Το "Χιόνι" του Ορχάν Παμούκ με μπέρδεψε πολύ, με πήγε προς τα πίσω, προς τα εμπρός, με ταξίδεψε ανατολικά, μου έβαλε γρίφους στο κεφάλι δυσεπίλυτους για το δυτικό τρόπο σκέψης...

Η πολιτική είναι πανταχού παρούσα στα βιβλία του νομπελίστα Παμούκ.  Μα το χιόνι σε αυτό εδώ το βιβλίο σε πνίγει, ύστερα σε κάνει να ανασαίνεις, σε ξαλαφρώνει, σε ηρεμεί και σε εκνευρίζει ταυτόχρονα.  Είναι πάντα εκεί, πέφτει ασταμάτητα και κάνει τους πολίτες του Καρς (της πόλης στην οποία εκτυλίσσεται η ιστορία, βρίσκεται στα σύνορα με την Αρμενία) να λαχταρούν την ευτυχία που έχουν χάσει, γιατί καθώς πλησιάζουν οι Δημοτικές εκλογές βλέπουν μια σειρά απο νεαρές γυναίκες που φορούν μαντίλα να αυτοκτονούν.  Σαν μια "επιδημία" απο αυτοκτονίες να έχει εξαπλωθεί, και καθορίζει τη ζωή και τη μοίρα όλων.

Ενας νεαρός ποιητής, ο Κα, μετά απο αρκετά χρόνια στη Γερμανία επιστρέφει στη χώρα του ως δημοσιογράφος για να ερευνήσει το θέμα των αυτοκτονιών. Δεν χρειάζεται να του αποκαλύψει κανείς οτι το κράτος παρακολουθεί ακόμα και τις ανάσες του.  Το γνωρίζει.  Σε κάθε βήμα του, σε κάθε σκέψη, δεν είναι μόνος.  Ούτε όταν ανακαλύπτει τον παλαιό έρωτά του με την όμορφη Ιπέκ, που στο μεταξύ έχει παντρευτεί άλλον κι έχει χωρίσει.  Τώρα του λέει πως θέλει να τον ακολουθήσει για να ζήσουν μαζί στη Γερμανία, ενώ δεν του δείχνει πόσο μέσα στην πολιτική κατάσταση είναι χωμένη και η ίδια και η οικογένειά της...

Ιμάμηδες, επαναστάτες και μη, πολιτικές δολοφονίες, μηχανοραφίες, μπερδεύουν τον Κα για το αν πιστεύει ή όχι στη θρησκεία, για το αν είναι βλασφημία ή όχι η αυτοκτονία μιας γυναίκας που δεν αποδέχεται να εγκαταλείψει τη μαντίλα της.  Τελικά είναι άθεες αφού επιλέγουν τη βλασφημία, ή μήπως όχι;  Μπλέκεται και με ένα γελοίο θεατρικό πραξικόπημα των Κεμαλιστών, στην αρχή είναι μια απλή θεατρική παράσταση μα τελικά εξελίσσεται σε μοχλό πίεσης σε μια κοινωνία που δεν ήταν έτοιμη να δεχθεί κάποια πράγματα, μα εκείνος γίνεται πιόνι τους άθελά του.  Αυτός ήταν ο στόχος; Και όχι μόνον αυτός;  Ο ήρωας παραπαίει διχασμένος μπροστά στο ερώτημα εάν η θρησκευτική πίστη συνδέεται και με την οπισθοδρόμηση.

Μέσα σε αυτόν τον παραλογισμό θρησκείας και πολιτικής, άθελά του ο Κα τους οδηγεί εκεί που θέλουν μα κι εκείνος διαφεύγει στην ποίηση, την οποία είχε αδυναμία να πλησιάσει το τελευταίο διάστημα.   Γράφει, γράφει παντού, όπου υπάρχει χιόνι, καταθλιπτικό, χαρούμενο, μαλακό, παγωμένο, καταπραϋντικό, αναλγητικό, χρησιμοποιεί το χιόνι και γράφει ασταμάτητα ο Κα. Αυτό τελικά είναι και που τον προετοιμάζει για να ενηλικιωθεί και να επιστρέψει -μόνος, όχι όπως ονειρευόταν με την Ιπέκ- στη Γερμανία.

Δεν αιφνιδιάζει τον υποψιασμένο αναγνώστη οτι ο Κα, για τον οποίο εκδόθηκε ένταλμα σύλληψης στην Τουρκία, μετά απο εκείνο το τριήμερο,  δολοφονήθηκε κάποια στιγμή αργότερα στη Φρανκφούρτη.  Επιστρέφει όμως στο Καρς, χιονισμένο πάντα, έτσι όπως τότε τις τρεις μέρες που έμεινε εκεί ο Κα, εκείνος που σήμερα αφηγείται την ιστορία, ο Ορχάν, ποιητής κι αυτός, νεαρός και άσημος.   Ο Ορχάν ήταν ο αφηγητής μας απο την αρχή.  Μόνο που"επέτρεπε" στον ήρωά του βιβλίου τον Κα, να απευθύνεται στον αναγνώστη, απευθείας χωρίς διαμεσολάβηση.

Ήταν πολλές οι στιγμές που ένοιωσα το ΧΙΟΝΙ να με πλακώνει, να γλυστράω στα πεζοδρόμια του Καρς και ν' αναρωτιέμαι πώς μπορεί κανείς να κοιτάει την ιστορία κατά πρόσωπο, όταν το πρόσωπο αυτό είναι καλυμένο με μαντίλα;  Σίγουρα το μυθιστόρημα είναι ένας καλός τρόπος να κοιτάξει κανείς τα πράγματα και ο Ορχάν Παμουκ, που στη χώρα του έχει διωχθεί για τις απόψεις του, με το ΧΙΟΝΙ το κάνει πράξη, σαν γνήσιο τέκνο μιας έντονα πολιτικοποιημένης γενιάς, της γενιάς της δεκαετίας του '70 μιας περιόδου ταραγμένης στην σύγχρονη τουρκική πολιτική ιστορία.  

Δευτέρα 22 Σεπτεμβρίου 2014

Στις Πύλες της Φωτιάς

Πώς να μπορέσει άραγε να φανταστεί χαμένους κόσμους και πολιτισμούς ένα βιβλίο;  Αν οι κόσμοι αυτοί και οι πολιτισμοί ανήκουν στο παρελθόν, τότε όλα τα οφείλει στις αυθεντικές λογοτεχνικές πηγές.  Δηλαδή στον Όμηρο, τον Πλάτωνα, τον Πλούταρχο, τον Θουκυδίδη...

Από τέτοια κείμενα κι από μερικούς των μαχών ειδικούς, αντλεί το μεγαλείο του το "Οι Πύλες της Φωτιάς" του Στίβεν Πρέσσφιλντ, για το οποίο πολλά έχουν ακουστεί και γραφτεί στα χρόνια που κυκλοφορεί στην Ελλάδα.  Το βιβλίο διατρέχει επτά ημέρες πολέμου και ζωής, την ιστορία και το χρονικό μιας ήττας, μιας ήττας από τις λιγοστές της εποχής εκείνης στο στενό πέρασμα του όρους Καλλιδρομίου με τη θάλασσα που λέγεται Θερμοπύλες. 

Μακριά από τη γενέτειρά τους, στα 480 π.Χ., τριακόσιοι επίλεκτοι Σπαρτιάτες πολεμιστές, μα κι άλλοι απο τόπους άλλους γετονικούς και σύμμαχους, όπως  Θεσπιείς και Κορίνθιοι, στάθηκαν με ηρωισμό και με τη φιλοδοξία να απωθήσουν τους χιλιάδες πολεμιστές του Πέρση βασιλιά Ξέρξη, γιου του Δαρείου. 

Μια απλή επιγραφή σε επιτύμβια στήλη δείχνει το μέρος όπου είναι θαμμένοι. Ο Πρέσσφιλντ, που εμπνεύστηκε από εκείνη την επιτύμβια στήλη, έχει συνδυάσει με υπέροχο τρόπο τη γνώση με τη φαντασία. «Οι πύλες της φωτιάς», όπου ο αφηγητής είναι ο μόνος επιζών της επικής εκείνης μάχης, ένας βοηθητικός, ένας δούλος, του σπαρτιάτικου πεζικού που βρέθηκε ημιθανής κάτω από ένα άρμα και πιάστηκε αιχμάλωτος, είναι μια εξαίσια περιγραφή της μύησης ενός ανθρώπου και γυναικών που χάρισαν στον πολιτισμό αυτή την αθανασία. Με αποκορύφωμα την επική μάχη στα στενά των Θερμοπυλών. , «Οι πύλες της φωτιάς» υφαίνουν ιστορία, μυστήριο και τραγικό έρωτα σε ένα λογοτεχνικό έργο που φέρνει τον σπαρτιατικο τρόπο ζωής πιο κοντά μας.  

Πολλοί υπήρξαν επικριτές του αφηγήματος του Πρέσσφηλντ, αποκαλώντας διαστροφική την περιγραφή ορισμένων εικόνων της μάχης.  Άλλοι πάλι έκαναν παραλληλισμούς με σειρές της τηλεόρασης και του κινηματογράφου.  Η αλήθεια είναι οτι πολλά έχουν προσφέρει στην σύγχρονη μυθοπλασία ήρωες σαν τον Ηρακλή ( που τώρα εμφανίζεται στους κινηματογράφους χωρίς λέξη για τους άθλους του) ή τις άγριες αμαζόνες...  

Επίσης είναι αλήθεια οτι όλες οι λέξεις που στήνουν τις φράσεις του Πρέσσφηλντ ο οποίος θέλησε να δώσει σε όλο του το μεγαλείο τον παραλογισμό της μάχης και της επιθυμίας για νίκη και θάνατο μαζί, δεν είναι απόλυτα δόκιμες.  Μήπως όμως ήταν εύλογη η επιθυμία των πολεμιστών να δοξαστούν νεκροί;  

Δεν περιγράφονται τέτοιες μάχες επικές εύκολα, ούτε κι εύκολα αποτιμώνται.  Κρίνοντας συνολικά το βιβλίο, κι όχι στεκόμενη σε ορισμένα σημεία που δεν θα ήθελα να είχα αναγνώσει, δεν μπορώ παρά να αναγνωρίσω την αξία του και το ρεαλισμό με τον οποίο διατρέχει σημεία της ιστορίας.  

Ξενίζει σήμερα άλλωστε αυτό που συμφώνησαν οι Λακεδαιμόνιοι ξεκινώντας για την ιστορική επιχείρηση των Θερμοπυλών:  "Ο πόλεμος, όχι η ειρήνη, δημιουργεί αρετή. Ο πόλεμος όχι η ειρήνη εξαγνίζει το κακό.  Ο πόλεμος και η προετοιμασία γι αυτόν φέρνουν στην επιφάνεια κάθε ευγενές και έντιμο στοιχείο που υπάρχει σε έναν άντρα".  Αιώνες απέχουν από το σήμερα όλα αυτά.


Δευτέρα 18 Αυγούστου 2014

ΠΕΡΣΕΣ. Μια κορυφαία παράσταση

Μυσταγωγία ήταν για τον θεατή η παράσταση "Πέρσες" της Νικαίτης Κοντούρη και του ΚΘΒΕ στον ιερό χώρο του Αρχαίου Θεάτρου της Επιδαύρου.  Ήταν ένα μάθημα από τους νεκρούς για τους ζωντανούς, από εκείνους που έφυγαν και είναι πλέον απόντες, για όσους έμειναν για να διαχειριστούν την ήττα, θέμα πολεμικό βασισμένο στην απρόβλεπτη πανωλεθρία των Περσών στη Σαλαμίνα, γεμάτο μηνύματα που διασώθηκαν και μας μεταφέρθηκαν με εξαίρετο τρόπο από τους συντελεστές της μοναδικής αυτής παράστασης.


Η αγωνία που κουβαλά ο Χορός των Περσών και οι Νύφες του Πένθους γίνεται τρόμος για την Βασίλισσα Άτοσσα, σύζυγο του Δαρείου και μητέρα του Ξέρξη που θρηνεί για την καθολική ήττα  του γιου της. Πρόκειται για μια τραγωδία που  -βασίστηκε στην οπτική γωνία του ηττημένου, ποιος άλλωστε θα μπορούσε να μιλήσει καλύτερα για την ήττα από τον ίδιο τον ηττημένο; Ο Αισχύλος με την τραγωδία αυτή από το 472 π.Χ. (μέρος μιας τετραλογίας της οποίας τα υπόλοιπα κομμάτια χάθηκαν στο χρόνο) κάνει ένα μάθημα ηθικής για τους δυνάστες που ιστορικά προκάλεσαν πολέμους και ανθρώπινο πόνο και  περιγράφει με τρόπο συναρπαστικό συναισθήματα όπως η ανθρώπινη αλαζονεία, η ύβρις, η ελευθερία και η ανθρώπινη αξιοπρέπεια.


Η οδύνη των Περσών, μεταφερμένη στα Σούσα, στην δραματοποιημένη αφήγηση της Νικαίτης Κοντούρη, βυθίζει στο πένθος τα πρόσωπα του δράματος και μαζί και το θεατή που συγκλονίζεται και απογειώνεται συνεπαρμένος  από το υποβλητικό σκηνικό (Γιώργος Πάτσας), την υπέροχη μουσική (Σοφία Καμαγιάννη) και τις εξαιρετικές ερμηνείες των ηθοποιών (Ατοσσα, Α.Σακελαρίου, αγγελιοφόρος, Λ.Γεωργακόπουλος, Δαρείος, Γ.Φερτης, Ξερξης, Γ.Κολοβός, Νύφες του Πένθους, Λ.Αγγελίδου, Μ.Βλάχου, Κ.Οθωναίου και άλλοι) 

Συγκλονιστική η αφήγηση του  Λ.Γεωργακόπουλου όταν αγγελιοφόρος καταφθάνει στα Σούσα για να πει να θλιβερά νέα της συντριβής στρατού και στόλου του άλλοτε νικηφόρου Στρατηγού Ξέρξη.  Περιγράφει με οδύνη τη φυγή των Ελλήνων που τόσο προσδοκούσαν οι Πέρσες μα που δεν ήρθε ποτέ....

"Γιατί δεν ήταν για φυγή ο ιερός παιάνας
που έψαλλαν τότε οι Έλληνες, μα εμπρός
γενναία στη μάχη για να ορμήσουν.
Κι όλους, ως πέρα, η σάλπιγγα τους φλόγιζε.
Κι αμέσως, με το πρόσταγμα, χτυπούν
την άρμη τη βαθειά και τα κουπιά τους
βυθίζουνε με κρότο και ρυθμό.
Κι όλοι σε λίγο καθαρά φάνηκαν μπρος μας.
Πρώτα με τάξη πήγαινε το δεξί κέρας
κι ακολουθούσε όλος ο στόλος.  Κι άκουγες
μια δυνατή κραυγή: Ω παίδες Ελλήνων Ιτε, 
εμπρός, ελευθερώστε την πατρίδα, ελευθερώστε 
τα τέκνα, τις γυναίκες , τα ιερά των πατρικών θεών,
τους τάφους των προγόνων! Νυν υπέρ πάντων αγών!
Κι απ' τη δική μας τη μεριά τους απαντούσε
μια βουή στα περσικά. Δεν έμενε καιρός.....
Από τη μετάφραση του Πάνου Μουλλά στην οποία βασίστηκε η παράσταση

Συντρίβεται η Βασίλισσα που ακούει τα νέα της καταστροφής, αδυνατούν να το πιστέψουν οι γέροντες σοφοί και ο Χορός παίζει το ρόλο που του ανήκει.  Περιγράφει, οδύρεται, θρηνεί και εντάσσει το θεατή μέσα στο θρήνο.  Εξαιρετικό το εύρημα των "ψυχών" των Περσών που κρατούν οι άνδρες του Χορού και που προσπαθούν να κρατήσουν ζωντανές. Εξαιρετικές και οι "Νύφες του Πένθους" γιατί σε όλες τις μάχες της ιστορίας, παντού στον κόσμο, κάποιες γυναίκες, μάνες, σύζυγοι ή αδελφές, περιμένουν και θρηνούν για τους απόντες του πολέμου. 

Υπέροχο το σκηνικό που δείχνει να "ανασταίνει" τον βασιλιά Δαρείο, τον οποίο η Άτοσσα καλεί από τον τάφο του, γιατί δεν μπορεί να αντιμετωπίσει μόνη την κατάσταση.  Στα  μάτια του Δαρείου, ο Ξέρξης είναι  ιερόσυλος και ασεβής.  Το μοιραίο ελάττωμα που ο νεκρός βασιλιάς προσάπτει στο γιο του είναι η ολέθρια έπαρση του θνητού ανθρώπου, το "υπερφευ φρονείν" δηλαδή η περιφρόνηση της μοίρας και οι υπερφίαλες σκέψεις που τον οδήγησαν στην αυτοκαταστροφή. 

Γυμνός, ρακένδυτος, χωρίς φρουρά, χωρίς κάτι που να θυμίζει βασιλιά, μονάχα φτώχεια και κακομοιριά και τραύματα, μεταφέρει μαζί του καθώς επιστρέφει τέλος ο Ξέρξης.  Είναι η ώρα που κι ένας βασιλιάς εύχεται να είχε "φύγει" με τους στρατιώτες του.  Θρηνεί για τη χαμένη αίγλη της μεγάλης δύναμης, της Περσίας, θεωρεί τον εαυτό του υπόλογο για την ήττα και τον χαμό των συντρόφων του κι αναρωτιέται γιατί οι θεοί χτύπησαν τόσο σκληρά το γένος των Περσών. 

Οι ΠΕΡΣΕΣ είναι ένα σχόλιο για τις αδυναμίες του δεσποτισμού, αλλά την ίδια στιγμή είναι και ένα εγκώμιο για την υπεροχή της ευνομούμενης δημοκρατικής κοινωνίας που θέλει πολίτες να αυτενεργούν και να αυτοπειθαρχούν, αντί να πράττουν όσα τους επιβάλουν οι μηχανισμοί ελέγχου.  Το δέος και ο φόβος κυριάρχησαν στους Πέρσες επειδή για εκείνους την απεριόριστη εξουσία την έχει ο ηγεμόνας και χωρίς αυτόν πώς μπορεί να υπερασπιστεί μια δημοκρατία τον εαυτό της; αναρωτιέται κάποια στιγμή η Άτοσσα, χήρα του Δαρείου, ανάμεσα στις μαύρες σκέψεις και τη τεράστια θλίψη που την κατακλύζει όταν μαθαίνει τα φοβερά κι ανήκουστα που συνέβησαν. 

Έκπληξη για τον θεατή, τα λόγια που λένε οι Νύφες του Πένθους μέσα στο θρήνο τους: Πρόκειται για λόγια από τα Ανέκδοτα Ποιήματα (1882-1923) του Καβάφη, που είδαν το φως της δημοσιότητας το 1968. Τα αισχυλικά του Καβάφη, μιλάνε για την Περσέπολη, τα Εκβάτανα, τα Σούσα, τόπους ωραίους όπως περιγράφουν οι στίχοι. "Τι εγυρεύαμεν εκεί στη Σαλαμίνα στόλους να κουβανούμε και να ναυμαχούμε...."

Κυριακή 3 Αυγούστου 2014

Θερινές αναγνώσεις

Στα καλοκαιρινά μου αναγνώσματα, ανάμεσα σε διαφορα εφηβικά μυθιστορήματα, διηγηματα, παραμύθια, αγγλικά pocket books για παραλία, και μερικά πάντοτε αγαπημένα έργα κλασσικής λογοτεχνιας, τρύπωσε και  το "Εστω μια φορά" της Πασχαλίας Τραυλού.  Αν και όχι καινούργιο, Το διάβασα με ενδιαφέρον, γιατί πάντα έχουν ενδιαφέρον οι ιστορίες που πονάνε, τα βιβλία που βάζουν τον αναγνώστη σε μια επίπονη διαδρομή και που τον οδηγούν να βλέπει και να ξαναβλέπει τις αλήθειες γύρω του.  Αν δεν είναι και μελό, τότε το ενδιαφέρον γίνεται ακόμη πιο ζωηρό, μα μερικές φορές χρειάζεται να φθάσεις στο τέλος μερικών εκατοντάδων σελίδων για να το καταλάβεις.

Ενώ η συγγραφέας χρησιμοποιεί τριτοπρόσωπη γραφή, στο πρώτο και στο τρίτο μέρος κυριαρχεί ένας εσωτερικός μονόλογος, που σε κάποια σημεία παραμένει ανολοκλήρωτος.  Ισως γιατί θα μας συμπληρώσει τα κενά της αφήγησης, ο παντογνώστης αφηγητής που θα σχολιάσει σε άλλα σημεία του βιβλίου.  Την ιστορία σύνθέτουν δυο παράλληλες ιστορίες που σχετικά γρήγορα, ο αναγνώστης κατανοεί οτι συναντούνται, οτι τέμνονται και οδεύουν μαζί ως το τέλος.

Η ιστορία ξεδιπλώνεται με τον πρώτο ήρωα, τον Άνθιμο Αργυρίου, «μπάτσο» στο επάγγελμα, όπως τον λέει ο έφηβος γιος του Ορέστης, χήρος αφού έχασε νωρίς την αγαπημένη του Κυβέλη, αδελφός της  Καλλιόπης και χρόνια ερωτευμένος με την Περσεφόνη, με έναν έρωτα ανεκπλήρωτο, αφού εκείνη είναι παντρεμένη με κάποιον φίλο και κάποτε προϊστάμενο, τον οποίο ο Άνθιμο σεβόταν και εκτιμούσε.

Στις περιγραφές του περίγυρου, μπαίνει η Μαργαρίτα, ο έρωτας του έφηβου Ορέστη, φιγούρα δραματική, αφού ζει την σεξουαλική κακοποίηση από τον ίδιο της τον πατέρα, με μια μάνα που ξέρει αλλά σιωπά.  Η Ευριδίκη Καρατζόγλου, κόρη της Περσεφόνης και του Στέφανου Καρατζόγλου, φτάνει βράδυ στο τμήμα θέλοντας να ομολογήσει έναν φόνο. Οδηγείται στο κελί και κάνει απόπειρα αυτοκτονίας. Την μεταφέρουν στο νοσοκομείο και ο Άνθιμος εκεί συναντά τον ανεκπλήρωτο έρωτα του, την Περσεφόνη, μαυροφορεμένη, γερασμένη και σε απόγνωση.

Η απόλυτη προστατευτικότητα, μάλλον απόλυτη καταπίεση, την οποία ασκούσε πάντοτε η Περσεφόνη στην Ευριδίκη κάνουν την δεύτερη να πνίγεται σε μια ζωή που δεν είναι στα μέτρα της. "Πρέπει" να μην ερωτευτεί γιατί ο έρωτας πονάει, "πρέπει" να σπουδάσει και να γίνει Πανεπιστημιακός και όχι μια απλή καθηγητριούλα, "πρέπει" να κάνει έναν καλό γάμο με έναν άντρα πλούσιο που θα της παρέχει σιγουριά, "πρέπει" να μην κάνει λάθη, "πρέπει" να είναι ηθική, "πρέπει" να ακούει τη μητέρα της γιατί θέλει το καλό της. "Πρέπει" να είναι η σωστή και ηθική σύζυγος.

Μια ζωή γεμάτη «πρέπει» με πολλά καταπιεσμένα θέλω. Μια ζωή γεμάτη τύψεις πόνο και μίσος για την μάνα της για τον δειλό εαυτό της. Μια ζωή μοναξιάς. Μέχρι που ερωτεύεται τον Ορφέα Πολέμη.  Ζει το όνειρο και με αφορμή αυτόν τον έρωτα αποδρά απο την καταπιεσμένη ζωή της. Με κάθε τίμημα, έστω για μια φορά.   Αυτό το πληροφορείται ο αναγνώστης και το κατανοεί καλά.  Στο τέλος μάλιστα αναρωτιέται μήπως τελικά και δεν τον ερωτεύτηκε τον Ορφέα, απλώς εκπλήρωσε μέσα απο αυτόν, την ανάγκη της να αποδράσει.

Εντάξει, όλοι μας ζούμε τα "πρέπει" στις ζωές μας, αυτό όμως δεν σημαίνει οτι θα έρθει η ώρα του σεισμού  με μια πράξη εφηβικής αντίδρασης, αλλα ούτε πάλι και πως συμβιβαζόμαστε με κάθε τίμημα.  Η Ευρυδίκη έκανε κάπως αργά την επανάστασή της, και ύστερα συμβιβάστηκε κι αυτή σε μια αγάπη που είχε κρυμμένη (?) κάπου μέσα της βαθιά, για τον υιοθετημένο αδελφό της.....

Κάπως γλυκανάλατο το τέλος του βιβλίου που θέλει σώνει και καλά ένα happy end σε μια ρημαγμένη ζωή, απο αυτές που υπάρχουν παντού τριγύρω μας.  Στα θετικά του βιβλίου ο τρόπος που χειρίζεται η συγγραφέας τη γλώσσα,  το πλούσιο λεξιλόγιο και οι παρομοιώσεις, αλλά μάλλον  ατυχής η αρχαιοπρεπής επιλογή των ονομάτων, καθώς  και ο παραλληλισμός της εξωσυζυγικής σχέσης της Ευρυδίκης Καρατζόγλου με τον έρωτα Ορφέα και Ευρυδίκης....

Εχει αναλυθεί  εξαιρετικά η ψυχική κατάσταση της καταπιεσμένης Ευρυδίκης, αλλά κάποιοι απο τους χαρακτήρες μοιάζουν ανολοκλήρωτοι, γι αυτό και μη πειστικοί, όπως η στενή της φίλη Αφροδίτη που προκύπτει ως λουσάτη φιλόσοφος, ή ο Ορφέας, τον οποίο ο αναγνώστης γνωρίζει μόνον απο το σημάδι στο στήθος!  Την Ευρυδίκη ο αναγνώστης τη γνωρίζει ως προς τις εσωτερικές σκέψεις, όμως δεν γνωρίζει πολλά για το παρουσιαστικό της, και αυτό σημαίνει οτι δεν έχει -μετά απο τις 600 σελίδες- φτιάξει στο μυαλό του μια εικόνα γι αυτήν.

Αναμφίβολα η Πασχαλία Τραυλού έγραψε καλύτερα βιβλία μετά απο αυτό, πάντως σίγουρα η γραφή της είναι εύστοχη και η αφηγηματική της δυνατότητα ισχυρή. 

Τετάρτη 16 Ιουλίου 2014

Το "αυτό" ενός άλλου Εαυτού

Μικρά θαμπά διαμαντάκια ανακαλύπτει κανείς όταν ψάχνει. Γιατί εδώ που τα λέμε θέλει και ψάξιμο, θέλει να μην αφεθείς παθητικά στις όμορφα ξεσκονισμένες προθήκες των βιβλιοπωλείων, θέλει να σκάψεις λίγο πιο μέσα καμιά φορά. Έτσι ανακάλυψα το "Αυτό που δεν είμαι εγώ" των εκδόσεων ΑΡΜΟΣ, της Λίτσας Καραμπίνη. 

Διαβάζω στο οπισθόφυλλο και είμαι επιφυλακτική. Τα δίδυμα κοριτσάκια ήταν ολόιδια. Μα όχι ακριβώς. Το ένα ήσυχο και γελαστό, το άλλο είπαν πως ήταν γρουσούζικο γιατί έφερε την καταστροφή απ' τη στιγμή της γέννησής του.

 Πριν τα χωρίσουν για πάντα τα βάφτισαν. Τη μία Άννα και την άλλη Κατίνα. Αλλά τα μπέρδεψαν κατά την τελετή. Κι έτσι έδωσαν το όνομα Κατιάννα και στα δύο.

 Η Κατιάννα που γνωρίζουμε εμείς απο τις πρώτες σελίδες του βιβλίου,  μεγάλωσε με ένα "αυτό κολλημένο στα σπλάχνα της, αντιμέτωπη πάντα μαζί του, παρόλο που δεν έπαψε εκείνο ποτέ να κατοικεί εντός της. Για τη μάνα της, ήταν η αντανάκλαση του αόρατου. Για τη γιαγιά , ήταν το γρουσούζικο παιδί που ποτέ δεν ξεφορτώθηκε.

 Ώσπου η μοίρα αποφάσισε να αλλάξει το τροπάρι της. Μια κρυστάλλινη φοντανιέρα που την έλεγαν Σταθία, ένα τροχαίο ατύχημα, ένας φάκελλος γεμάτος λεφτά, μια ζωή που έγινε μπάχαλο κι ένας έρωτας γεμάτος πληγές της άνοιξαν δρόμους καινούργιους μέσα από ένα πλήθος σκιές. Κι ό Ιάκωβος -ένας έρωτας απο την εφηβεία, ως την ενηλικίωση-  επέμενε: "να είναι ο εαυτός σου..." Μα ποιόν ακριβώς από τους δυο εαυτούς εννοούσε;

 Δαπάνησε τη ζωή της η Κατιάννα που μας αφηγείται την ιστορία της με τούτο το βιβλίο, για τον βρει τον εαυτό αυτό. Η οικογένεια με την οποία ξεκίνησε τη ζωή της ήταν φτωχή. Γρήγορα η γιαγιά -μετά το θάνατο του γιου της- πέταξε έξω τη νύφη και το "γρουσούζικο" μωρό αφού φρόντισε να ξαποστείλει το άλλο του, το δίδυμο. Κράτησε σπίτι της τις δυο μεγαλύτερες αδελφές της Κατιάννας, καταδικάζοντας την έτσι να μεγαλώσει μακριά τους.

 Το εύρημα του φύλακα-άγγελου, δούλεψε εδώ θετικά για την ιστορία. Μια μεγάλη και εύπορη κυρία γίνεται το καταφύγιο της Κατιάννας και της μάνας της που δουλεύει στο αρχοντικό της. Τη φωνάζει πλέον Νονά. Είναι ο άνθρωπος που της στέκεται ως το τέλος της.

 Είναι αξιόλογο το βιβλίο γιατί είναι ρεαλιστικό. Η συγγραφέας βαδίζει μέσα από τις σκιές των ονείρων της όπως δηλώνει κάπου, κουβαλώντας εντός της το θαύμα των άλλων. Τις επινοημένες της αλήθειες τις κάνει λέξεις και εργαλεία για να ερευνήσει, να σκάψει, να αναδείξει αυτό που μπορεί να κρύβει κάποιος μέσα του και που είναι ο ίδιος, όχι ένας άλλος, ούτε κάτι άλλο που νομίζει οτι είναι. 

Ένα ατύχημα, με το οποίο βρισκόμαστε αντιμέτωποι στην αρχή του βιβλίου, είναι η στιγμή που φέρνει κοντά τις δυο δίδυμες. Μα όπως πάντα συμβαίνει με τα παιχνίδια της ζωής, τους παίρνει χρόνο να συνειδητοποιήσουν τί έχει συμβεί και να το αποδεχθούν.

Το κείμενο υπονοεί κάπως περισσότερα από όσα γράφει. Όπως για παράδειγμα, ότι η Κατιάννα που ζούσε μια άνετη ζωή, αλλά χωρίς αγάπη, ήξερε μέσα της για την υιοθεσία, χωρίς να μαθαίνει ο αναγνώστης τον τρόπο που το μαθαίνει.

 Η άλλη, η αφηγήτρια Κατιάννα, αυτή που έζησε τον έρωτα και την αγάπη αλλά τα στερήθηκε ταυτόχρονα, ενώ τα ήξερε όλα πάντοτε έψαχνε. Πρόκειται για ένα βιβλίο βαθιά ανθρώπινο, μάρτυρα της αλήθειας ότι τα παιδικά τραύματα μπορούν να στοιχειώσουν ζωές ολόκληρες καθώς και ότι η ανθρώπινη η επικοινωνία παραμένει το ζητούμενο όσα χρόνια κι αν περάσουν.

Ήταν το πρώτο από τα πέντε βιβλία της Λ.Καραμπίνη που διάβασα.

Τρίτη 15 Ιουλίου 2014

Διαδρομές συναισθημάτων

Η τέχνη του να είσαι γονιός δεν σπουδάζεται και επειδή λένε οτι είναι και η δυσκολότερη, ποτέ δεν θεωρείς οτι τα ξέρεις όλα, όσα παιδιά και να έχεις κάνει, όσα χρόνια κι αν έχουν περάσει.  Κι επειδή γονιό δεν σε κάνουν τα σχολεία και σε κάνουν τα παιδιά, ψάχνεσαι κι εσύ πάντοτε σαν παιδί να βρεις κάτι καινούργιο, κάτι διαφορετικό για την επόμενη φάση  -ηλικιακής εννοώ-  αυτής της μεγάλης τέχνης.

Διάβασα πρόσφατα τα "Παθήματα Γονέων" των εκδόσεων ΑΡΜΟΣ, που συνυπογράφουν οι Γ.Κισσας και Χ.Μιχαλοπούλου.   Έχει πάντοτε ενδιαφέρον ένας διάλογος με ψυχοθεραπευτές, γιατί δίνει ευκαιρίες για να ψάξεις παραμέσα και λίγο παραμέσα κάθε φορά.   Ακόμα κι αν στους διαλόγους δεν συμμετέχεις, είσαι δηλαδή ο τρίτος, ο ωτακουστής, ή ίσως και ο  παθητικός αναγνώστης, πάλι κάπου θα βρεις τα σημεία που κάτι έχουν να σου πουν.

Οι δύο συνυπογράφοντες λένε οτι η παράφραση του τίτλο απο "μαθήματα γονέων" σε "παθήματα γονέων" δεν είναι τυχαία. Στο οπισθόφυλλο τονίζουν οτι "ενώ οι πληροφορίες για την αναπτυξιακή πορεία των παιδιών είναι πολλές κι εύκολα προσβάσιμες, οι βιωματικές εμπειρίες των γονιών είναι πάντα προσωπικές" .  Με λίγα όγια λένε οτι απο την ώρα που το ζευγάρι ονειρεύεται ένα παιδί ξεκινά η διεργασία αναβίωσης της δικής του παιδικής ηλικίας.

Γι αυτό και στο βιβλιαράκι αυτό έχουν επιχειρήσει να καταγράψουν παθήματα γονέων που συμμετείχαν σε τέσσερεις συναντήσεις με ψυχολόγους - ψυχοθεραπευτές που δουλεύουν με γονείς και οικογένειες.  "Είναι μοναδικές και πολύτιμες προσωπικές καταθέσεις για την κατανόηση των παθών και διατρέχουν όλα τα αναπτυξιακά στάδια των παιδιών μέχρι την εφηβεία", λένε οι συνυπογράφοντες.

Δεν διαφωνώ οτι κάθε κατάθεση απο κομμάτια ζωής είναι σημαντική.  Βρήκα το κειμενάκι ενδιαφέρον στην προσπάθεια να παρουσιαστούν κάποια ψίγματα  που θα "υποψιάσουν" τους αναγνώστες-γονείς για το τί άβυσσος είναι η ψυχή ενός παιδιού, ή ενός εφήβου.  Γιατί μέσα στον ωκεανό της ψυχής αυτής, μόνο ψίγματα είναι αυτά που παρουσιάζονται.  Βεβαίως, κάθε προσπάθεια είναι θετική εάν το αποτέλεσμά της είναι να "υποψιαστεί" ο αναγνώστης για αυτό στο οποίο στοχεύει.

 Ιδιαιτέρως οι γονείς εφήβων, "αγωνίζονται" καθώς κοντά στα βλαστάρια τους αναβιώνουν τις δικές τους μνήμες «επί της ήβης». Όσο οι έφηβοι παλεύουν ανάμεσα στην πλήρη αυτονομία και την παλινδρόμηση στην εξάρτηση, τόσο οι γονείς διαπραγματεύονται τα δικά τους ανάλογα θέματα. Η εφηβεία αποτελεί αφ΄ εαυτής μια διακοπή της ήρεμης ανάπτυξης. Τι σημαίνει η ρήξη αυτή για τους γονείς; Πώς νιώθει ο γονιός για το νέο, σεξουαλικά ώριμο σώμα του παιδιού του, που αντικρίζει; Πώς επεξεργάζεται την αμφίθυμη στάση του εφήβου ως προς το πού ανήκει; Πόση επίγνωση έχει για την προέλευση του θυμού του/της όταν η έφηβη κόρη δεν τρώει; Αντέχει τη βία του παιδιού του;

Όμως, ειδικοί στον τομέα ψυχοθεραπευτικών μεθόδων, για τους οποίους δαπανά κανείς χρόνο ανάγνωσης -στην συγκεκριμένη περίπτωση είναι και γονέας άρα ο χρόνος είναι ακόμη πιο αυστηρά περιορισμένος- δεν θα έπρεπε ίσως να σταθούν μόνον στην απλή καταγραφή διαλόγων.  Κι ούτε βεβαίως συνιστά συγγραφή, η απομαγνητοφώνηση διαλόγων με τους ενδιαφερόμενους γονείς.

Το πόνημα έχει να κάνει -το αναφέρει και στο εξώφυλλο- με τις συναισθηματικές διαδρομές των γονιών, καθώς τα παιδιά τους μεγαλώνουν.  Αν κάτι μένει στον αναγνώστη λοιπόν κυρίως είναι αυτό. Ότι η διαδρομή ειναι των γονεων.  Τα παιδιά θα τη διανύσουν έτσι κι αλλιώς γιατί θα μεγαλώσουν, αυτό είναι σίγουρο.  Το θέμα είναι να την διανύσουν και οι γονείς  , για να συμβάλουν στο μεγάλωμα αυτό, χωρίς να δράσουν κατασταλτικά στην αναπτυξιακή πορεία των παιδιών τους.  Ευχαριστώ λοιπόν, για το μήνυμα, αλλά έχοντας μάθει να διαβάζω βιβλία, ψάχνω μέσα τους κάτι περισσότερο απο αυτό που μου λένε οι τίτλοι και οι υπότιτλοι.  Εχω ανάγκη κάτι πιο βαθύ, κάτι όχι τόσο πρόχειρο, όπως η απλή καταγραφή μαγνητοφωνημένων διαλόγων.

Πέμπτη 29 Μαΐου 2014

Τα Κρυμμένα Σεντούκια του Αλή Πασά



Η περιέργεια παρασύρει τρία παιδιά σε μια περιπέτεια που τα οδηγεί βήμα-βήμα στην αναζήτηση ενός μυθικού θησαυρού. Χρόνια τώρα, εδώ που τα λέμε, πολλοί αναζητούν αυτό το θησαυρό, μα κανένας δεν έχει καταφέρει να τον ανακαλύψει.  
 Άραγε σκόνταψαν κι άλλοι πάνω στα σημάδια της Ιστορίας;


 Τα παιδιά ακολουθούν τη διαδρομή που έκαναν τα  «Κρυμμένα Σεντούκια του Αλή πασά» και κάνουν με φόντο την Ηπειρο, ένα ενδιαφέρον οδοιπορικό στο χώρο και στο χρόνο.

 
Πέντε-έξι λέξεις χαραγμένες σε πέτρα κι ένα μυστήριο γύρω από ένα κομπολόι, γίνονται αφορμή για να ξετυλιχθεί το κουβάρι της ιστορίας, που περνάει από την αρχαιότητα και φτάνει ως την εποχή της τουρκοκρατούμενης Ελλάδας. 




Η Ιστορία μαγεύει τα τρία παιδιά, τα παίρνει από το χέρι για να περπατήσουν στο Κάστρο των Ιωαννίνων, τα βουτάει στα νερά της Λίμνης Παμβώτιδας, τα οδηγεί σε υπόγειες σπηλιές και αρχαίους τόπους, τους μαθαίνει τα μηνύματα της φύσης, τα ανεβάζει σε απόκρημνα βουνά, τα ταξιδεύει σε ολόκληρη την Ήπειρο και τους γνωρίζει από κοντά μυθικά πρόσωπα.

 Οι ανασκαφές που χρόνια τώρα συνεχίζονται για την ανακάλυψη του μυθικού θησαυρού του Αλή πασά, στα Γιάννενα και σε άλλους τόπους της Ελλάδας, μπορεί να μην έχουν σταματήσει, όμως οι τρεις φίλοι ανακαλύπτουν τελικά κάτι που κανένας χρυσοθήρας δεν φαντάστηκε ποτέ.

Το βιβλίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις ΜΙΝΩΑΣ, και ανήκει στη σειρά Λογοτεχνικές Εξερευνήσεις.



Διαβάστε τις πρώτες σελίδες του βιβλίου και μπείτε στην περιπέτεια...
  http://goo.gl/RUROPO