Οι λέξεις δεν είναι ποτέ αρκετές για να περιγράψουν τη δυναμική στα συναισθήματα μιας κοινωνίας. Γιατί όσο και να πλησιάζουν πιο κοντά στη δυναμική αυτή, εκείνη περίτεχνα και μαγικά μεταμορφώνεται και αλλάζει διαρκώς, κάνοντας το κυνηγητό των λέξεων να συνεχίζεται, μεταμορφώνονται κι οι λέξεις με τη σειρά τους για να προσεγγίσουν την αλήθεια, κι ύστερα πάλι τα συναισθήματα όλο και ξεμακραίνουν, ενώ με τη σειρά μας εμείς οι άνθρωποι, αδύναμοι, με τις αναγνώσεις μας αναζητούμε τις αλήθειες και πάμε όλο και πιο πέρα, πιο βαθιά σε ένα αέναο παιχνίδι που δεν έχει τέλος...
Όταν πρωτάκουσα τη λέξη "Σασμός" μου ήταν ξένη. Όχι μόνο γιατί δεν είμαι από την Κρήτη, αλλά μάλλον γιατί ο "Σασμός" είναι μια διαδικασία "εσωτερική", μια διαδικασία που έχει να κάνει με τα ενδότερα εκείνου που όλοι γνωρίζουμε ως "Βεντέτα". Ο Σπύρος Πετρουλάκης με το βιβλίο του ανέλαβε ως συγγραφέας και ως κρητικός, να λύσει τα μυστήρια των ψυχών που σκέφτονται με τις λογικές της Βεντέτας. Σαν μαχαιριά μπήχτηκε μέσα μου η ιστορία του.
Σαν μαχαιριά που κάνει το αίμα να αναβλύσει βίαια, εντελώς άδικα, όπως το θανατικό ανάμεσα σε οικογένειες, άδικα για να νιάτα που έχουν χαθεί με αυτόν τον τρόπο, στους τόπους αυτούς τους αγαπημένους, τους πνιγμένους με το άρωμα του θυμαριού, της ρίγανης και της τσικουδιάς. Η "Βεντέτα" ρίζωσε για τα καλά στην Κρήτη από τα αρχαία χρόνια κι έχει γράψει ατέλειωτες ιστορίες στη μαύρη σελίδα της κρητικής κοινωνίας. Για χάρη αυτού του άγραφου νόμου που απαιτεί την αντεκδίκηση για το κακό που κάποιος προκάλεσε και συνεπάγεται "διαφύλαξη της τιμής" εκείνου αλλά και της οικογένειάς του, πολλές ψυχές έχουν χαθεί στο βάθος του χρόνου.
Όμως όπως και στην αρχαία τραγωδία, η αυτοϊαση έρχεται από μέσα από την ίδια την κοινωνία η οποία έχει αυτοτραυματισθεί, μέσω κάποιου ιδιαίτερου ανθρώπου που διαθέτει κύρος και πειθώ και που αναλαμβάνει να μεσολαβήσει σε μια διαφορά προκειμένου να "σιάξει τα πράγματα". Να πετύχει τον πολυπόθητο "Σασμό" που θα τερματίσει μια διαφορά που χάνεται πίσω στο παρελθόν και σε γενιές παλιότερες.
Σε συνταράζει από τις πρώτες σελίδες του ο Σπύρος Πετρουλάκης. Ένας άνδρας σηκώνει το χέρι του και σημαδεύει. Επτά πυροβολισμοί ακούγονται αλλά ωχριούν μπροστά στην κραυγή του παιδιού: "Πατέρα...". Σε άλλη κοινωνία κάποιος θα έψαχνε αλλού τα γιατί της μοιραίας αυτής πράξης. Στην Κρήτη όμως είναι διαφορετικά. Ο αναγνώστης του βιβλίου ξέρει από την αρχή ότι δεν πρόκειται για τυχαίο γεγονός.
Ακολουθούν που παίρνουν τροπή ανεξέλεγκτη. Ακολουθεί δεύτερος θάνατος και αυτή τη φορά είναι γυναίκα. Κάπως παράταιρο με τη λογική της Βεντέτας, κι αυτό τους μυημένους αναγνώστες κάνει να υποψιαστούν διάφορα. "Τις γυναίκες και τα κοπέλια δεν τα σκοτώνουν. Αλλού να ψάξετε για το φονιά. Όχι στην Βεντέτα..."
Η συνέχεια γράφεται με το μελάνι του ξεριζωμού όπως συχνά έχει συμβεί σε ανάλογες περιπτώσεις οικογενειών που ξεσπιτώνονται αναζητώντας μια ήρεμη και ασφαλή ζωή. Μια κόρη με τη μάνα της μέσα σε μια νύχτα εξαφανίζονται από προσώπου γης. Ένα κλειδί μένει κρεμασμένο στην πρόκα του τοίχου και μια μαντινάδα μένει ημιτελής...
Όρη και θάλασσες, τραγούδια και κατάρες, οργή και χάδι, φιλότιμο και λεβεντιά, όλες οι αντιθέσεις ξεχειλίζουν από τις σελίδες του βιβλίου. Ένας ατέρμονος κύκλος αίματος συνεχίζεται, οικογένειες ξεκληρίζονται και η παλιά βεντέτα σαν εφιάλτης σκορπά τον τρόμο ανάμεσα σε δυο χωριά της Κρήτης. Από την ιστορία δεν θα μπορούσε να λείπει ένα ερωτικό πάθος, εγκλωβισμένο στο παρελθόν, γιατί οι αδυναμίες είναι των ανθρώπων και γιατί είναι σύνηθες οι βεντέτες να ξεκινούν ακόμα κι από κάτι απλό, μια ζωοκλοπή ή μια πράξη ζήλιας και να καταλήγουν βυθίζοντας στο πένθος κοινωνίες ολόκληρες.
Οι χαρακτήρες του Σπύρου Πετρουλάκη είναι αυθεντικοί και ζωντανοί τόσο που νομίζεις ότι θα ακούσεις τα χείλη τους να τραγουδούν τη μαντινάδα που σκαρώνουν, θα πιεις μαζί τους ένα τσάι του βουνού μοσχοβολιστό, ή θα φοβηθείς μαζί τους από τον ήχο ενός όπλου...
Δεν είναι περίπατος στο παράδεισο η ιστορία του Σασμού, να είστε προετοιμασμένοι γι αυτό, αλλά μήπως η ζωή είναι; Είναι όμως ένα ταξίδι με πολλές μυρωδιές και γεύσεις, είναι ρεαλιστική καθημερινότητα και κυρίως είναι μια ιστορία που αγγίζει τις ανθρώπινες αδυναμίες και τα πάθη κι έναν τόπο δυναμικό κι αγαπημένο της πατρίδας μας, την Κρήτη.
Από τις Εκδόσεις ΜΙΝΩΑΣ
