Ο Φυλακας στη Σίκαλη

Εδώ που τα λέμε, όταν δεν σου αρέσει ένα έργο τέχνης που έχει κερδίσει την αγάπη του κοινού εδώ, χρόνια τώρα, όταν έχει φτάσει να γίνεται σημείο αναφοράς για τα μεταγενέστερα έργα τέχνης, τότε μάλλον, αυτός που πρέπει να αναρωτηθεί τί συμβαίνει ακριβώς και γιατί γίνεται αυτό, είσαι μάλλον εσύ.

Εννοείται βέβαια οτι το δικαίωμα της αμφισβήτησης το έχεις πάντοτε.   Όταν είσαι αναγνώστης το έχεις επίσης. Και ο Χόλντεν Κόλφιλντ, ο ήρωας του Σάλιντζερ στο "Φύλακας στη Σίκαλη" ένας αμφισβητίας είναι απο μόνος του.  Αμφισβητεί τους πάντες και τα πάντα, γι αυτό άλλωστε και "παίρνει πόδι" όπως λέει ο ίδιος απο το Πένσυ, ένα υψηλού επιπέδου σχολείο στο οποίο τον έχουν οι γονείς του εσωτερικό, κάπου στην Πενσυλβάνια.

Δεν τον λυπεί και πολύ οτι τον διώχνουν απο το Πένσυ, έχει μάλλον συνηθίσει να αλλάζει σχολεία ο Χόλντεν. Έτσι κι αλλιώς πέφτει σε 4 μαθήματα κάτω απο τη βάση κι αυτό είναι εγκλημα.  Το Πένσυ δεν ανέχεται περίεργες και "διαφορετικές"  συμπεριφορές.  Όπως λέει ο ίδιος ο ήρωας ωστόσο, ο χώρος, είναι "γεμάτος κλεφταράδες, πλουσιόπαιδα" με ιδιοτροπίες και χούγια που δεν θα άντεχε κανείς εύκολα έξω στην "κανονική" ζωή.  Εκεί μέσα όμως είναι άριστοι, είναι παραδείγματα προς μίμηση, τα παιδιά αυτά.

Δεν αντέχει ο Χόλντεν αυτή την κοινωνική σύμβαση.  Απορρίπτει τις κοινωνικές διακρίσεις και θεωρεί πλαστό τον κόσμο των ενηλίκων.  Γι αυτό και απαξιώνει ό,τι τον περιβάλλει, και κυρίως το ψεύδος, την εξαπάτηση και τις κοινωνικές αναγκαιότητες,  με γλώσσα που θα χρησιμοποιούσε αυθόρμητα ένας πιτσιρίκος.

Το μαγικό επίτευγμα του Σάλιντζερ στην ιστορία είναι οτι ο ήρωας δεν θέλει ούτε να τον λυπηθείς, ούτε να τον συμπονέσεις, κι αυτό στο δίνει να το καταλάβεις απο την αρχή.  Στέκεται στο ύψος του και δεν θέλει πολλά-πολλά.  Είναι ασφυκτικά μόνος και δεν θέλει να έχει παρέα.  Ακόμη κι όταν έχει τη δυνατότητα να βρει παρέα, να έρθει κοντά με κάποιον, το αποφεύγει.  Η μοναξιά του είναι σχεδόν σιδερένια.  Παγωμένη και αδιαπέραστη.

Παραδέρνει μόνος του στο δρόμο της επιστροφής για το σπίτι, ξοδεύοντας τα χρήματα που του είχαν στείλει οι γονείς του.  Διατηρεί άσβηστες μέσα του τις αναμνήσεις απο τις μέρες και τις νύχτες στο Πένσυ, τα κακά χούγια και τις αδυναμίες των φίλων και των "μη φιλων" του, όπως διατηρεί και την  αγάπη του για τα αδέρφια του τα οποία δεν βλέπει συχνά.

Αν δεν αντέχει ο αμύητος αναγνώστης την ανάγνωση αυτού του πολύ ιδιαίτερου βιβλίου (σε μετάφραση Τζένης Μαστοράκη απο τις εκδόσεις ΕΠΙΚΟΥΡΟΣ) είναι γιατί δεν αντέχει τα προβλήματα που συνεπάγεται το ταξίδι της εφηβείας και της ενηλικίωσης.  Είναι πολλές οι δυσάρεστες στιγμές, πολλά τα προβλήματα και δεν τα κατανοεί κάποιος που δεν συνταξιδεύει....

Ο Χόλντεν προστατεύει τον εαυτό του με την τάση του να αποξενώνεται απο όλους.   Ο κόσμος της ανωνυμίας τον καταπραϋνει, τον ησυχάζει. Αναζητεί έναν τρόπο διαφυγής, που δεν τον οδηγεί στο σπίτι του -πώς θα μπορούσε άλλωστε- καθώς ένας έφηβος μάλλον το αντίθετο επιζητά όσο κι αν οι φυγόκεντρες δυνάμεις τον επαναφέρουν καμιά φορά στην οικογενειακή εστία.

Μια απο τις φυγόκεντρες δυνάμεις, η πιο δυνατή, είναι η σχέση του με τη μικρή αδελφή του.  Ο Σάλιντζερ καταφέρει να τη μετατρέψει σε μια "φωνή αθωότητας".  Πάντα υπάρχει μια τέτοια φωνή, ή ίσως δύο, στον πόλεμο που γίνεται μέσα στην ψυχή του εφήβου.  Η φωνή αυτή γίνεται η αιτία να βγάλει ο Χόλντεν τον καλύτερο εαυτό του.  Γιατί ο έφηβος σέρνει όλα αυτά τα κακά στον ψυχισμό του , όπως τα περιγράφει το βιβλίο, σέρνει όμως και κάποια θετικά στοιχεία που στην πάλη που γίνεται μέσα του, μπορεί στην ενηλικίωση να επικρατήσουν. Μπορεί και όχι.

Δεν άλλαξαν και πολλά σε αυτά τα 60 χρόνια που πέρασαν απο τότε που το έγραψε το βιβλίο αυτό ο Σάλιντζερ.  Ούτε οι έφηβοι άλλαξαν. Τα ίδια ταξίδια κάνουν και σήμερα, ή παρόμοια.  Ο ίδιος πόλεμος γινόταν μέσα τους τότε, ο ίδιος και τώρα.  

Γι αυτό και ξεκίνησα με το παράδειγμα που αφορά έργα της τέχνης, που είναι μέσα απο το χρόνο καταξιωμένα.  Μήπως  γι αυτό  βρίσκεις υπερβολικά μερικά απο τα λόγια, ή τις πράξεις του Χόλντεν;  Μα άν οι περισσότεροι 60 χρόνια τώρα συμφώνησαν για την αξία του, μάλλον πρέπει να ψάξεις, τί είναι αυτό που δεν καταλαβαίνεις.... Μήπως πέρασαν πολλά χρόνια απο τότε που ήσουν έφηβος;