Θερινές αναγνώσεις

Στα καλοκαιρινά μου αναγνώσματα, ανάμεσα σε διαφορα εφηβικά μυθιστορήματα, διηγηματα, παραμύθια, αγγλικά pocket books για παραλία, και μερικά πάντοτε αγαπημένα έργα κλασσικής λογοτεχνιας, τρύπωσε και  το "Εστω μια φορά" της Πασχαλίας Τραυλού.  Αν και όχι καινούργιο, Το διάβασα με ενδιαφέρον, γιατί πάντα έχουν ενδιαφέρον οι ιστορίες που πονάνε, τα βιβλία που βάζουν τον αναγνώστη σε μια επίπονη διαδρομή και που τον οδηγούν να βλέπει και να ξαναβλέπει τις αλήθειες γύρω του.  Αν δεν είναι και μελό, τότε το ενδιαφέρον γίνεται ακόμη πιο ζωηρό, μα μερικές φορές χρειάζεται να φθάσεις στο τέλος μερικών εκατοντάδων σελίδων για να το καταλάβεις.

Ενώ η συγγραφέας χρησιμοποιεί τριτοπρόσωπη γραφή, στο πρώτο και στο τρίτο μέρος κυριαρχεί ένας εσωτερικός μονόλογος, που σε κάποια σημεία παραμένει ανολοκλήρωτος.  Ισως γιατί θα μας συμπληρώσει τα κενά της αφήγησης, ο παντογνώστης αφηγητής που θα σχολιάσει σε άλλα σημεία του βιβλίου.  Την ιστορία σύνθέτουν δυο παράλληλες ιστορίες που σχετικά γρήγορα, ο αναγνώστης κατανοεί οτι συναντούνται, οτι τέμνονται και οδεύουν μαζί ως το τέλος.

Η ιστορία ξεδιπλώνεται με τον πρώτο ήρωα, τον Άνθιμο Αργυρίου, «μπάτσο» στο επάγγελμα, όπως τον λέει ο έφηβος γιος του Ορέστης, χήρος αφού έχασε νωρίς την αγαπημένη του Κυβέλη, αδελφός της  Καλλιόπης και χρόνια ερωτευμένος με την Περσεφόνη, με έναν έρωτα ανεκπλήρωτο, αφού εκείνη είναι παντρεμένη με κάποιον φίλο και κάποτε προϊστάμενο, τον οποίο ο Άνθιμο σεβόταν και εκτιμούσε.

Στις περιγραφές του περίγυρου, μπαίνει η Μαργαρίτα, ο έρωτας του έφηβου Ορέστη, φιγούρα δραματική, αφού ζει την σεξουαλική κακοποίηση από τον ίδιο της τον πατέρα, με μια μάνα που ξέρει αλλά σιωπά.  Η Ευριδίκη Καρατζόγλου, κόρη της Περσεφόνης και του Στέφανου Καρατζόγλου, φτάνει βράδυ στο τμήμα θέλοντας να ομολογήσει έναν φόνο. Οδηγείται στο κελί και κάνει απόπειρα αυτοκτονίας. Την μεταφέρουν στο νοσοκομείο και ο Άνθιμος εκεί συναντά τον ανεκπλήρωτο έρωτα του, την Περσεφόνη, μαυροφορεμένη, γερασμένη και σε απόγνωση.

Η απόλυτη προστατευτικότητα, μάλλον απόλυτη καταπίεση, την οποία ασκούσε πάντοτε η Περσεφόνη στην Ευριδίκη κάνουν την δεύτερη να πνίγεται σε μια ζωή που δεν είναι στα μέτρα της. "Πρέπει" να μην ερωτευτεί γιατί ο έρωτας πονάει, "πρέπει" να σπουδάσει και να γίνει Πανεπιστημιακός και όχι μια απλή καθηγητριούλα, "πρέπει" να κάνει έναν καλό γάμο με έναν άντρα πλούσιο που θα της παρέχει σιγουριά, "πρέπει" να μην κάνει λάθη, "πρέπει" να είναι ηθική, "πρέπει" να ακούει τη μητέρα της γιατί θέλει το καλό της. "Πρέπει" να είναι η σωστή και ηθική σύζυγος.

Μια ζωή γεμάτη «πρέπει» με πολλά καταπιεσμένα θέλω. Μια ζωή γεμάτη τύψεις πόνο και μίσος για την μάνα της για τον δειλό εαυτό της. Μια ζωή μοναξιάς. Μέχρι που ερωτεύεται τον Ορφέα Πολέμη.  Ζει το όνειρο και με αφορμή αυτόν τον έρωτα αποδρά απο την καταπιεσμένη ζωή της. Με κάθε τίμημα, έστω για μια φορά.   Αυτό το πληροφορείται ο αναγνώστης και το κατανοεί καλά.  Στο τέλος μάλιστα αναρωτιέται μήπως τελικά και δεν τον ερωτεύτηκε τον Ορφέα, απλώς εκπλήρωσε μέσα απο αυτόν, την ανάγκη της να αποδράσει.

Εντάξει, όλοι μας ζούμε τα "πρέπει" στις ζωές μας, αυτό όμως δεν σημαίνει οτι θα έρθει η ώρα του σεισμού  με μια πράξη εφηβικής αντίδρασης, αλλα ούτε πάλι και πως συμβιβαζόμαστε με κάθε τίμημα.  Η Ευρυδίκη έκανε κάπως αργά την επανάστασή της, και ύστερα συμβιβάστηκε κι αυτή σε μια αγάπη που είχε κρυμμένη (?) κάπου μέσα της βαθιά, για τον υιοθετημένο αδελφό της.....

Κάπως γλυκανάλατο το τέλος του βιβλίου που θέλει σώνει και καλά ένα happy end σε μια ρημαγμένη ζωή, απο αυτές που υπάρχουν παντού τριγύρω μας.  Στα θετικά του βιβλίου ο τρόπος που χειρίζεται η συγγραφέας τη γλώσσα,  το πλούσιο λεξιλόγιο και οι παρομοιώσεις, αλλά μάλλον  ατυχής η αρχαιοπρεπής επιλογή των ονομάτων, καθώς  και ο παραλληλισμός της εξωσυζυγικής σχέσης της Ευρυδίκης Καρατζόγλου με τον έρωτα Ορφέα και Ευρυδίκης....

Εχει αναλυθεί  εξαιρετικά η ψυχική κατάσταση της καταπιεσμένης Ευρυδίκης, αλλά κάποιοι απο τους χαρακτήρες μοιάζουν ανολοκλήρωτοι, γι αυτό και μη πειστικοί, όπως η στενή της φίλη Αφροδίτη που προκύπτει ως λουσάτη φιλόσοφος, ή ο Ορφέας, τον οποίο ο αναγνώστης γνωρίζει μόνον απο το σημάδι στο στήθος!  Την Ευρυδίκη ο αναγνώστης τη γνωρίζει ως προς τις εσωτερικές σκέψεις, όμως δεν γνωρίζει πολλά για το παρουσιαστικό της, και αυτό σημαίνει οτι δεν έχει -μετά απο τις 600 σελίδες- φτιάξει στο μυαλό του μια εικόνα γι αυτήν.

Αναμφίβολα η Πασχαλία Τραυλού έγραψε καλύτερα βιβλία μετά απο αυτό, πάντως σίγουρα η γραφή της είναι εύστοχη και η αφηγηματική της δυνατότητα ισχυρή.