Χαρακτήρες - γλυπτά

Δεν είναι τυχαίο που ο Βαγγέλης Χατζηγιαννίδης συγκαταλέγεται στους σύγχρονους μάστορες του θεατρικού λόγου στα ελληνικά πράγματα.  Αυτό εύκολα φαίνεται εάν κανείς παρακολουθήσει μια παράστασή του.  Μα πιο περίτρανα επιβεβαιώνεται -οξύμωρο αλλά έτσι είναι- εάν διαβάσει ένα πεζογράφημά του.  Πριν αρκετό καιρό είχα παρακολουθήσει "Το Κέικ" στο Εθνικό Θέατρο, μα τώρα έπεσε στα χέρια μου το "Ο Φιλοξενούμενος" το οποίο είχε γράψει το 2004 και είχε κυκλοφορήσει από τις εκδόσεις ΤΟ ΡΟΔΑΚΙΟ.

Οι χαρακτήρες που πλάθει ο Βαγγέλης Χατζηγιαννίδης είναι σαν γλυπτό.  Δουλεμένοι αρχικά με χοντρά, βαριά εργαλεία, διαμορφώνονται από μια άμορφη μάζα, σαν το αρχικό σχέδιο του ανάγλυφου που έχει ο γλύπτης μπροστά του. Στην περίπτωση του συγγραφέα το αντικείμενο βρίσκεται στη φαντασία του, αλλά καμιά διαφορά δεν κάνει αυτό. Ο συγγραφέας σχεδιάζει με ακρίβεια και λεπτομέρεια τον ήρωά του στο επιθυμητό μέγεθος, σκαλίζει το υλικό, αφαιρεί τα περιττά κομμάτια, λειαίνει την επιφάνεια κι ύστερα με λεπτεπίλεπτες σπάτουλες, καλέμια και ειδικά σμυρίγδια φτάνει τη μορφή εκεί που θέλει.  

Διαθέτει ιδιαίτερη υπολογιστική ικανότητα  εξαιρετική αντίληψη των διαστάσεων του χώρου και της ισορροπίας των όγκων, ικανότητα στον σχεδιασμό υλικών χρωμάτων και σχημάτων, ώστε να μην του διαφεύγει η λεπτομέρεια, μα συνάμα διαθέτει και την απαραίτητη αντοχή, ευκινησία και δεξιοτεχνία στις κινήσεις γιατί ο ήρωας έχει ευαισθησίες, μπορεί μια λάθος κίνηση να τον τραυματίσει, να τον τσαλακώσει, μπορεί πάλι να είναι εύκαμπτος, μπορεί και όχι, άλλες φορές πάλι, ίσως να είναι εύθραυστος, ή σκληρός που σημαίνει ότι πάλι ειδικό χειρισμό απαιτεί.

Κι όπως τα έργα κάποιου γλύπτη, που μπορεί και να σμιλεύτηκαν πολλές δεκαετίες πριν, έμειναν στο μυαλό μας ως παράξενα γλυπτά έξοχης πλαστικότητας και απαράμιλλου κάλλους έτσι και οι χάρτινοι ήρωες, εάν έχουν μέσα τους ψυχή δεν εγκαταλείπουν τη σκέψη μας και κατοικοεδρεύουν πάντοτε εκεί μέσα με τον ένα ή τον άλλο τρόπο.

Έτσι ο Βαγγέλης Χατζηγιαννίδης αναζητεί και ανακαλύπτει πιστεύω διάφορους τρόπους να μελετάει και να φωτίζει από διάφορες πλευρές κάθε φορά, τους ανθρώπους.  Άλλωστε "Ο Άνθρωπος είναι το μεγάλο βιβλίο που πρέπει διαρκώς να μελετάμε" όπως συνηθίζει να λέει κι ένας από τους ήρωες του, ο Φίλιππος Αργυριάδης, στον "Φιλοξενούμενο".  Ακόμα κι όταν οι εργασίες των ηρώων του δεν είναι ανθρωποκεντρικές, ο συγγραφέας βρίσκει τρόπο να τους πλησιάζει διαφορετικά, ώστε να αναδειχθεί η πλευρά τους εκείνη που είναι κρυμμένη.

Η ιστορία στον "Φιλοξενούμενο" σκαλίζει ακριβώς αυτήν την ανθρωποκεντρική περιέργεια μιας παρέας και μαζί και τη δική μας περιέργεια.  Η παρέα θέλει να μελετήσει κάθε φορά ένα ενδιαφέρον πρόσωπο, ένα άτομο που με τον άλφα ή βήτα τρόπο προκαλεί το ενδιαφέρον τους.  Επιλέγουν το άτομο, γίνεται "ο φιλοξενούμενός τους", το προσεγγίζουν και το "ξεψαχνίζουν" ο καθένας με τον τρόπο του, με βάση τα δικά του ενδιαφέροντα και κλίσεις, αλλά και κάποια στιγμή όλοι μαζί, ταυτόχρονα, παίζοντας επικίνδυνα με τις ισορροπίες των σχέσεων τους και βεβαίως υπό το βάρος των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών τους. Πέντε άτομα, πέντε μικρές ιστορίες γύρω από μια μεγαλύτερη, ένα μυστικό για μια αρχαία θεότητα, ένας ιδιαίτερος τόπος, ένα ξενοδοχείο με τη μυρωδιά του παλιού και την ιστορία της πόλης να βαραίνει με το δικό της τρόπο...

Κάθε κεφάλαιο αφήνει την πόρτα ανοιχτή και προσκαλεί τον αναγνώστη να περάσει στον επόμενο χώρο. Και πας παρακάτω, αγωνιάς να πας, όπως και ο "φιλοξενούμενος" πήγε μολονότι ήξερε ότι κάτι δεν πάει καλά καθώς εισχωρούσε όλο και πιο βαθιά στο χώρο του ξενοδοχείου "Αινώ".  Τόσο σταδιακά, τόσο στρωτά και ήρεμα γίνονται όλα, που ένας φόνος -κάποια στιγμή- σου φαίνεται σαν κάτι απλό, όπως ο ήρωας θέλησε να το κάνει να μοιάσει...

Όχι, δε νομίζω ότι κάθε συγγραφέας γίνεται εύκολα δολοφόνος.  Είναι μαεστρία να γίνεσαι ο ήρωας, να μεταμορφώνεσαι πολλές φορές μέσα στην ίδια ιστορία, να γίνεσαι ο ένας, μετά ο άλλος και τελικά να γίνεσαι εκείνος πού τόσο απλά θέλησε να φθάσει στα άκρα, να το τραβήξει ως πέρα για να δει ως πού μπορεί να πάει, να διαπράττεις τελικά το φόνο και να το αντιμετωπίζεις όπως και οι συνεργοί του, οι φίλοι του, που ούτε για μια στιγμή δεν δείχνουν να σκέφτηκαν να του ρίξουν την ευθύνη, θεωρώντας αυτόματα ότι όλοι είναι υπεύθυνοι.

Έτσι μπλεγμένος στον ιστό της ιδιότυπης παρέας, πορεύεται ο "φιλοξενούμενος" που τελικά βρίσκει το δρόμο του μετά από παράξενες συναντήσεις, απειλές και γρίφους. Συναισθήματα αναδεύονται και πρόσωπα αποκαλύπτουν διαφορετικές πλευρές τους, όπως ο "σοφός" της παρέας που εύκολα αναλαμβάνει ολόκληρη την ευθύνη όταν το έγκλημα βγαίνει στην επιφάνεια κι όπως ο αφηγητής, ο ίδιος ο "φιλοξενούμενος" που παίζει με την ιδέα να σκεπάσει κι αυτός με τη σειρά του ένα φόνο, που γι αυτόν δεν ήταν τόσο απλό, όσο για τους άλλους.

Αν στο "Κέικ" ο θεατής έμεινε με τη μυρωδιά του κέικ στα ρουθούνια και με τη γεύση του στο στόμα, διαβάζοντας τον "φιλοξενούμενο" ο αναγνώστης, γίνεται πιο πλούσιος σε συναισθήματα, πιο ανοιχτός στο ανεξερεύνητο και σίγουρα πιο βέβαιος ότι "Ο Άνθρωπος είναι το μεγάλο βιβλίο που πρέπει διαρκώς να μελετάμε".

Βαγγέλη Χατζηγιαννίδη, ευχαριστώ.