Imre Kertesz. Επέζησε για να μας τα διηγηθεί

Μια ζωή που την έζησε δύσκολα, την έκανε όμως πλούτο και λογοτεχνία και μας την κληροδότησε, έζησε ο νομπελίστας (2002) συγγραφέας Ιμρε Κερτες που άφησε αυτόν τον κόσμο στα 87 του χρόνια.

Πολλοί θεώρησαν το "Μυθιστόρημα ενός ανθρώπου διχως πεπρωμένο" ως αυτοβιογραφικό, γιατί ο ήρωάς του, παιδί ακόμα δεκαπέντε χρονών, οδηγείται στο Αουσβιτς, όπως συνέβη και με τον ίδιο τον συγγραφέα μετά την κατάληψη της Βουδαπέστης απο τα γερμανικά στρατεύματα, το 1944.  Όταν απελευθερώνεται τελικά μετά το τέλος του πολέμου και επιστρέφει στην οικογένειά του διαπιστώνει πως δεν μπορεί να μετεφέρει την εμπειρία και τα συναισθήματα απο τον εγκλεισμό του, ούτε καν στα αγαπημένα του πρόσωπα.

Κάτι τον εμποδίζει. Δεν μπορεί να εκφράσει με λόγια όσα έζησε. Δεν μιλάει για φόβο, ούτε απελπισία, ούτε για αγανάκτιση. Σε μια αφήγηση καθηλωτική δείχνει σχεδόν ανακουφισμένος απο την ύπαρξη κανόνων που του ορίζουν τη ζωή του, του υπαγορεύουν κάθε κίνηση και κάθε βήμα του και περιγράφει με "αντικειμενικότητα" τα τεκταινόμενα.

Όταν και ο ίδιος ο Κέρτες απελευθερώθηκε κι επέστρεψε στη χώρα του και στις σπουδές του βρήκε την άλλοτε κραταιά πόλη σε εντελώς διαφορετική κατάσταση απο αυτήν που θυμόταν.  Δούλεψε ως μεταφραστής και δημοσιογράφος αρχικά και το πρώτο του βιβλίο (1975) που θεωρήθηκε προσωπική εμπειρία, έγινε γνωστό μόνον όταν μεταφράστηκε στα γερμανικά. Στη Γερμανία οι κριτικοί το χαρακτήρισαν ως ένα απο τα σημαντικότερα βιβλία του εικοστού αιώνα.  Στη συνέχεια έγραψε το "Φιάσκο" (1988) που θεωρείται ο δεύτερος τόμος μιας τριλογίας που ολοκληρώνεται με το "Καντίς για ένα αγέννητο παιδί"  (1990). 

Ακολούθησαν κι άλλα, πολλά απο τα οποία μιλούσαν για τις εμπειρίες των Εβραίων που έζησαν τους μαζικούς εκτοπισμούς και τα στρατόπεδα συγκέντρωσης, τη βαριά πληγή του, που τον καθόρισε, γιατί ήταν γι αυτόν η απόδειξη της ανθρώπινης εξαθλίωσης στην σύγχρονη εποχή.

Οταν σκέφτομαι ένα καινούργιο μυθιστόρημα, σκέφτομαι πάντα το Αουσβιτς», υποστήριζε ο Κέρτες, ωστόσο «ακόμα κι εκεί, στις καπνοδόχους, στα διαλείμματα μεταξύ των βασανιστηρίων, υπήρχε κάτι που έμοιαζε με ευτυχία. Ολοι μονίμως με ρωτούν μονάχα για τα δεινά, για τις ?φρικαλεότητες?: αν και για μένα αυτή ακριβώς η εμπειρία είναι ίσως εκείνη που αξίζει πιο πολύ απ' όλες να θυμάμαι. Ναι, γι' αυτήν, για την ευτυχία των στρατοπέδων θα έπρεπε να σας μιλήσω την επόμενη φορά που θα με ρωτήσετε. Αν με ρωτήσετε βέβαια. Κι αν δεν το ξεχάσω και ο ίδιος...». Ωστόσο, εξίσου συχνά επαναλάμβανε: «Ο θάνατος- πιο συγκεκριμένα το θνήσκειν- ήταν και παλιότερα πρόβλημα, θα λέγαμε όμως ένα φυσικό πρόβλημα. Οι σύγχρονοι καιροί πάντα οδηγούν κατά κάποιο τρόπο στο Αουσβιτς... το Αουσβιτς είναι πάντα παρόν».

Βραβεύτηκε με το Νόμπελ Λογοτεχνίας το 2002 για το σύνολο του έργου του. Σύμφωνα με την Ακαδημία ο Κέρτες "εξερευνά τις πιθανότητες του να συνεχίσει κανείς να ζει και να σκέφτεται ως άτομο σε μια εποχή που η υποταγή του ανθρώπου σε κοινωνικές δυνάμεις γίνεται ολοκληρωτική.