Τετάρτη 30 Μαΐου 2012

"Το παν είναι να αντέξουμε"

Μια φορά κι έναν καιρό, σε κάποιο μέρος του κόσμου μακρινό,  οι άνθρωποι περπατούσαν με το σώμα στητό και τα χέρια ελεύθερα...... Ολοι εμείς, σε μια χώρα που οι άνθρωποι περπατούν με δεκανίκια αιφνιδιαστήκαμε, δηλαδή πέσαμε απο τα σύννεφα, όταν μας το αποκάλυψε χθες μια παραμυθού μοναδική, γητεύτρα του λόγου και των ιστοριών.

Η Λίλη Λαμπρέλλη μας μάγεψε όπως πάντα κάνει με τις αφηγήσεις της, χθες βράδι, στο Free Thinking Zone της οδού Σκουφά.   Την απολαύσαμε να μας λέει κάποιες απο τις ιστορίες που περιέχονται στο νέο βιβλίο της "Δέκα και ένα Παραμύθια σοφίας για καιρούς κρίσης και άλλων δεινών".

Μεγάλος ο τίτλος για ένα μικρό βιβλιαράκι έ; Ισως. Μεγάλο το θέμα το οποίο αποτελεί κοινό τόπο των ιστοριών όμως.   Εκεί κάπου, στο θάνατο, στο πένθος, στην καταστροφή, στην εξαφάνιση, υπάρχει ο σπόρος της ελπίδας. Αυτό ανασύρει ο ήρωας.  Αισθάνεται οτι έτσι κι αλλιώς είναι χαμένος.  Τί γίνεται όμως εάν για παράδειγμα , βρει στο δρόμο του ένα ρεβύθι, όπως συνέβη τον Πολυροβιθά;   Ο ήρωας μπορεί να ζήσει ανατροπές.

Γιατί σε όλες του τις μορφές, το λαϊκό παραμύθι στην ουσία μιλάει για ανατροπές με πρώτη και καλύτερη την ανατροπή της παιδικής ηλικίας.  Η ανατροπή, όπως βλέπουμε στα παραμύθια της αγαπημένης μας Λίλης Λαμπρέλη, είναι πλασμένη απο μικρούς θανάτους και συνεχείς αναγεννήσεις, η ανατροπή  προκαλεί μετακίνηση, απαιτεί αντοχή κι εμπιστοσύνη στη ζωή.  Μα μπορεί να φέρει το νέο, να αλλάξει τα πράγματα άρδην, να προκαλέσει μια νέα κατάσταση....

Νεα κατάσταση. Τί κατάσταση; Μαύρη; Ασπρη; Ευημερούσα; Φτωχή; Αγαπησιάρικη; Πολεμική; Χειρότερη ή καλύτερη; Αγνωστο. Κι όπως λέει o Ρίλκε "ποιός μίλησε για νίκες, το πάν είναι να αντέξουμε"!

Αλλωστε τί είναι η τύχη; Τί είναι η ατυχία; Ολα περνούν, κι όλα ξανάρχονται ... Κι αφού, όπως λέν τα παραμύθια, πολλά κακά βγαίνουμε σε καλό, μπορούμε να ελπίζουμε....

Τρίτη 15 Μαΐου 2012

Στην άγρια πλευρά της ζωής


Στον Κόσμο των Τεράτων επανέρχομαι ξανά και ξανά, σα να είναι μια σταθερή παράμετρος, σα να είναι, ο πιο γνώριμος και ο πιο ασφαλής κόσμος, απο τα χρόνια τα παλιά.....


Ο Maurice Sendak , που άφησε τον ανθρώπινο κόσμο  στις αρχές του Μάη, θεωρείται ο πιο σημαντικός εικονογράφος παιδικών βιβλίων του 20ου αιώνα, γιατί πήρε το εικονογραφημένο παιδικό βιβλίο από τον «ασφαλή, απολυμασμένο κόσμο του παιδικού δωματίου και το βύθισε στα σκοτεινά, τρομακτικά και βασανιστικά όμορφα κοιλώματα της ανθρώπινης ψυχής».


Το Where the wild things are αν και αμετάφραστο στην Ελλάδα έχει πουλήσει παγκοσμίως 19 εκατομμύρια αντίτυπα από τη στιγμή που πρωτοεκδόθηκε το 1963: Ο Μαξ, είναι ένα αγόρι που ξεκινάει ένα ταξίδι με τη φαντασία του στη χώρα των τεράτων, όταν η μητέρα του τον στέλνει τιμωρία στο δωμάτιό του να κοιμηθεί χωρίς βραδινό...


Εξηγώντας ο ίδιος έγραφε: «Ήμουν φιλάσθενος όταν ήμουν παιδί και έδειχνα προτίμηση στα βιβλία και τη ζωγραφική. Περνούσα ώρες στο παράθυρό μου, σχεδιάζοντας τα παιδιά της γειτονιάς καθώς έπαιζαν. Σχεδίαζα και πρόσεχα και αυτά τα σημειωματάρια έγιναν αργότερα το γόνιμο έδαφος της δουλειάς μου. Δεν υπάρχει κανένα βιβλίο που να έχω γράψει ή εικόνα που έχω ζωγραφίσει που δεν τους χρωστά με κάποιο τρόπο την ύπαρξή του. Αν έχω ένα ιδιαίτερο χάρισμα, δεν είναι ότι ζωγραφίζω καλύτερα από άλλους ανθρώπους – ποτέ δεν ξεγέλασα τον εαυτό μου με τέτοιες σκέψεις. Το χάρισμά μου είναι μάλλον πως θυμάμαι πράγματα που άλλοι άνθρωποι ξεχνούν: τους ήχους και τα συναισθήματα και τις εικόνες – τη συναισθηματική ποιότητα- ιδιαίτερων στιγμών της παιδικής ηλικίας. Ευτυχώς, ένα ουσιαστικό κομμάτι του εαυτού μου –η ζωή στα όνειρά μου- ζει ακόμη στο φως της παιδικής ηλικίας.


Και μετά ήταν τα βιβλία που αγαπούσα – αυτά τα φτηνά, από χαρτοπολτό, φανταχτερά σχεδόν κακόγουστα εικονογραφημένα κόμικς και ιστορίες. Καλύτερα απ’ όλα, ίσως, ήταν οι ταινίες της παιδικής μου ηλικίας – οι απολαυστικές ταινίες τρομερών τεράτων και οι εικονογραφικά ζωντανές, τόσο παράλογα χαριτωμένες φιγούρες του Μίκυ Μάους και του Τσάρλυ Τσάπλιν. Αυτές ήταν οι κυρίως επιρροές μου ως νέου καλλιτέχνη.


Η εικονογράφηση είναι μια μεγέθυνση, μια απόδοση του κειμένου, έτσι ώστε ο αναγνώστης να καταλάβει τις λέξεις καλύτερα. Ως καλλιτέχνης υπηρετείς πάντα τις λέξεις. Δεν πρέπει ποτέ να εικονογραφείς ακριβώς αυτό που είναι γραμμένο. Πρέπει να βρεις ένα χώρο στο κείμενο, απ’ όπου οι εικόνες θα κάνουν τη δουλειά τους. Κι ύστερα πρέπει να αφήσεις τις λέξεις να κυριαρχήσουν εκεί που εκείνες το κάνουν καλύτερα. Είναι ένα αστείο είδος ταχυδακτυλουργίας. Το καλλιτεχνικό ύφος είναι μόνο ένας τρόπος για ένα τέλος, και όσα περισσότερα στυλ διαθέτεις τόσο το καλύτερο. Αν παγιδευτείς μέσα στο ύφος σου χάνεις κάθε ευελιξία. Αν έχεις μόνο ένα στυλ, τότε θα κάνεις ξανά και ξανά το ίδιο βιβλίο, πράγμα που είναι λίγο βαρετό. Τα διαφορετικά στυλ εικονογράφησης σου επιτρέπουν να μπαινοβγαίνεις μέσα στα βιβλία. Έτσι λοιπόν ανέπτυξε ένα κομψό στυλ, ένα χοντροκομμένο στυλ, ένα λεπτεπίλεπτο στυλ και ένα πραγματικά άγριο στυλ.

Ως ένας επίδοξος καλλιτέχνης θα πρέπει να πασχίζεις να είσαι αυθεντικός. Πρέπει να έχεις κάτι να πεις και ένα φρέσκο τρόπο για να το πεις. Καμιά ιστορία δεν αξίζει να γραφτεί, καμιά εικόνα να φτιαχτεί, αν δεν είναι ένα έργο της φαντασίας και της σκέψης.»