DA, φως μέσα στο σκοτάδι

Μια τρυφερή, παντοτινά αντιθετική και ανθρώπινη ιστορία, περιγράφει το κλασσικό πλέον «DA» του ιρλανδού Hugh Leonard που παίζεται στο Θέατρο Ιλίσια, και μας επιστρέφει σε ένα σκηνικό σύμπαν που πάμε να ξεχάσουμε στις μέρες μας: Απλό, λιτό, στολισμένο με καλοσύνη, αγάπη και καλοφροντισμένους κήπους. Χωρίς άλλα φτιασίδια. Η παράσταση δεν σε βάζει να σκεφτείς περίτεχνα. Μάλλον υπερβολικά απλά, πράγμα που είναι επίσης ιδιαίτερα δύσκολο. Η αγάπη και η αφοσίωση είναι σταθερά ο αναμμένος φάρος που ρίχνει φως στο σκοτάδι και δείχνει το δρόμο στην καρδιά και στο μυαλό του απλού ανθρώπου, έτσι πορεύεται ο Da.

Με τον Γρηγόρη Βαλτινό στον εμβληματικό ρόλο του dad (του πατέρα) του καθοριστικού προσώπου για τον νεαρό Τσάρλι Ντάινα, το DA πριν ανεβεί στο Broadway όπου έγινε μεγάλη επιτυχία το 1978 συγκεντρώνοντας τέσσερα θεατρικά βραβεία, είχε ξεκινήσει δειλά από το Μέριλαντ. Ωστόσο η διάκριση του Drama Desk ως του καλύτερου νέου έργου, το Βραβείο Τony για το καλύτερο θεατρικό, το Βραβείο Κριτικών Θεάτρου της Νέας Υόρκης, καθώς και το Βραβείο Outer Critics για την καλύτερη παράσταση της Νέας Υόρκης, το έφερε μεγάλη επιτυχία που συνεχίσθηκε απρόσκοπτα για δυο-τρία χρόνια. Ο Τσάρλι Τάιναν, συγγραφέας, επιστρέφει στην Ιρλανδία από το Λονδίνο -όπου μένει με την οικογένειά του- με αφορμή το θάνατο του πατέρα του. Σε ένα άδειο φτωχικό σπίτι, μετά από τόσα χρόνια, συναντιέται με τις αναμνήσεις του. Δίνει την εντύπωση ότι είναι έτοιμος να φύγει ξανά αμέσως, να ξεφύγει από την εστία στην οποία μεγάλωσε, όπως και όταν ήταν έφηβος. Στο μυαλό του ανασυστήνονται εικόνες του παρελθόντος και μαζί και τα κομμάτια μιας γενικά ήρεμης και ήσυχης οικογενειακής ζωής, στερημένης από μεγαλεία και πλούτη -άλλωστε βρισκόμαστε στο 1968 και η μεταπολεμική εποχή έχει αφήσει τα σημάδια της στην κοινωνία και τη χώρα- πλούσιας σε καθημερινές στιγμές και αγωνίες ενός έφηβου που ονειρεύεται. Ο Τσάρλι συναντά το παρελθόν του, τους γονείς του και μαζί και τον ίδιο τον έφηβο εαυτό του, τις αγωνίες του, τα διλήμματά του, τους πειρασμούς του. Το φανταστικό διασυνδέεται και ακολουθείται από το πραγματικό και τα δυό μαζί φτιάχνουν ένα μίγμα χρωμάτων και αντιθετικών στιγμών που διαγράφουν την πορεία του μικρού Τσάρλι, τον οποίο κάποτε το ζεύγος Τάιναν βρήκε στην πόρτα του σπιτιού και από τότε τον αγάπησαν και τον μεγάλωσαν μαζί χωρίς να του λείψει κάτι.

Ο Da δεν πρόσφερε στον κόσμο καμιά επιστημονική γνώση, καμιά ανακάλυψη, καμιά καινοτομία, ούτε έγινε διάσημος για κάτι. Ήταν όμως ένας ευτυχισμένος άνθρωπος, σχεδόν ικανοποιημένος από τα λίγα που κέρδιζε κάνοντας κηπουρικές εργασίες στην περιοχή που ζούσαν. Είχε όμως μέσα του περίσσευμα καρδιάς και αγάπης, έβαζε παντού θετικό πρόσημο, δεν κρατούσε κακίες κι έβλεπε τον κόσμο μέσα από τον καθαρό φακό της ανθρώπινης απλότητας και του πηγαίου αυθορμητισμού. Για αυτό η γκρίνια της συζύγου για τα βρώμικα πουκάμισα, ή για το τσάι που διαδέχεται τα χαμόγελα και τα αστεία απέναντι στην απαιτητική κυρία της απέναντι βίλας που τον πληρώνει ψίχουλα για τα χρόνια που της δούλεψε ομορφαίνοντας τον κήπο και το σύμπαν γύρω του.

 

Γι αυτό και τα «χρώματα» «αλλάζουν» συνεχώς, ταυτόχρονα με το Φλας Μπακ ακόμη και αν δεν βλέπουμε τα περίτεχνα μηχανικά σκηνικά που κάποτε χρησιμοποιήθηκαν στην ίδια παράσταση στην Αθήνα, για να μας μεταφέρουν σε κήπους με πραγματικά πολύχρωμα λουλούδια με μυρωδιές, εντάσεις και υφέσεις, με εικόνες και εναλλαγές συναισθημάτων. Ο ψίθυρος, το γέλιο και το κλάμα, εναλλάσσονται κι εδώ σήμερα, καθώς το κείμενο παραμένει δυνατό και οι ερμηνείες δεν υπολείπονται σε τίποτε. Ο Da ζωντανεύει στα μάτια του Τσάρλι και στη σκηνή μπροστά μας για να μας θυμίσει τα αυτονόητα που ξεχνάμε. Να μας θυμίσει ότι ο άνθρωπος έχει το φως μέσα του. Έρχεται για να φωτίσει τα σκοτάδια των ημερών που διανύουμε δείχνοντας το δρόμο της αυτογνωσίας και υπενθυμίζοντας ότι όσο υπάρχουν άνθρωποι σε αυτόν τον πλανήτη ένας Da γεμάτος αγάπη άδολη και χωρίς όρους, θα βρίσκεται κάπου εκεί τριγύρω, κοντά ή μακριά, για να μας δείχνει το δρόμο για καλύτερες ημέρες. Αξία ανεκτίμητη. Το έργο ανέβηκε στην Ελλάδα για πρώτη φορά το 1979 και το 1980 με τον μοναδικό Μάνο Κατράκη, αλλά παίχτηκε με επιτυχία αργότερα (1997-1998) και με τον Γιώργο Μεσσάλα στο Μοντέρνο Θέατρο. Το κλασσικό επιτυχημένο boulevard ανήκει στην παλέτα του Γρηγόρη Βαλτινού, αλλά και του σκηνοθέτη Π.Ζούλια.. Παίζουν επίσης, οι Μ.Οικονόμου, Γ.Σουξές, Ν.Γιαννουδάκη, Στρ.Χατζησταματίου, Κ.Κλαψινού και Β.Παπαδημητρίου, ενώ η μουσική είναι πρωτότυπη και είναι της Ευανθίας Ρεμπούτσικα. 

 Μαίρη Σάββα